Houtstook veroorzaakt meer uitstoot van fijnstof dan gedacht. Wat nu?

houtkachels
Een houtkachel is gezellig maar stoot fijnstof uit © RTV Drenthe/Petra Wijnsema
Het is koren op de molen van tegenstanders van houtstook: de boodschap dat houtkachels en open haarden veel vervuilender zijn dan eerder werd aangenomen. Uit een nieuwe rekenmethode van het RIVM blijkt dat houtstook verantwoordelijk is voor 23 procent van de uitstoot van fijnstof in Nederland, terwijl eerder werd uitgegaan van 10 procent. Door het nieuws laait de discussie tussen voor- en tegenstanders ook in Drenthe weer op.
Volgens houtkachelleverancier Het Stokertje in Orvelte gooit het RIVM alles op een hoop, zowel wat een houtkachel is, als wat fijnstof is. "Veel te ongenuanceerd. Lang niet alle fijnstof is schadelijk. Uiteindelijk gaat het om het percentage schadelijke fijnstof in de buitenlucht. Er zijn wisselende inzichten en methodes bij het RIVM. Helaas staat dit vaker ter discussie", zegt eigenaar Marc Hoogland.

Laboratoriumberekening

De Stichting Houtrookvrij zegt dat het RIVM nog steeds niet alles meerekent. "Als je perfect hout in een perfecte kachel verbrandt, dan kom je misschien uit op deze cijfers, maar in de praktijk is dat niet zo. Als je beseft dat er zelfs in een biomassacentrale die allemaal filters heeft, er toch nog fijnstof uit de schoorsteen komt, hoe moet de particulier dan voor elkaar krijgen dat er schone lucht uit zijn schoorsteen komt?", zegt Pauline Nijenhuis van de stichting.
In het huis van Ron Naranjo uit Drijber draait de houtkachel vandaag op volle toeren. Het staat gezellig en het is zo warm in de huiskamer dat er bijna een raam open moet. "Wij hebben een goede kachel gekocht. Die stuurt de rook nog een keer terug in de kachel waardoor het rendement wel 82 procent is. We gebruiken ook droog hout."
Daar zit hem volgens de Stichting Houtrookvrij precies de kneep: niet alle bezitters van houtkachels hebben een modern exemplaar en gebruiken droog hout. En er is nog een ander probleem, vertelt Nijenhuis. "De overheid wil ons aan de Ecodesign kachel hebben, maar die stoot meer ultrafijnstof uit dat schade kan toebrengen aan je lichaam."

Veel mensen benauwd

Nijenhuis is zelf verhuisd naar een wijk zonder houtkachels omdat ze veel hinder ondervindt van houtstook. "Eerst reageren mijn ogen en mijn neus en dan mijn keel. Daarna krijg ik ademnood."
Ze is niet de enige. Want volgens het Longfonds zijn er 1,2 miljoen mensen met een longziekte, waarvan 750.000 aangeven regelmatig benauwd te zijn door houtrook. "Dat zijn mensen die rond deze tijd echt een probleem hebben. Ze zijn kortademig, krijgen astma-aanvallen, gaan minder hun huis uit en hebben een beperkt sociaal leven. Bij hoge blootstellingen kunnen de klachten lang aanhouden, ook als het vuur al uit is. Als er op zondagmiddag gestookt wordt, hebben deze mensen er regelmatig nog een hele week last van. Dat kan zelfs leiden tot een opname in het ziekenhuis. Dat is dus meer dan iets een beetje vinden stinken", zegt directeur Michael Rutgers van Longfonds.
Houtstook veroorzaakt meer uitstoot van fijnstof dan gedacht. Wat nu?
Volgens de GGD Drenthe wordt de situatie niet heel anders door de nieuwe rekenmethode: "De uitstoot van fijnstof door houtverbranding is te splitsen in twee soorten: de vaste stofdeeltjes, waaronder roet, en het zogeheten condenseerbaar fijnstof, wat in eerste instantie in gasvorm uit de schoorsteen komt. Deze tweede bron heeft het RIVM met terugwerkende kracht toegevoegd vanaf 1990. Het totaal aan stoffen werd altijd al meegenomen in gezondheidskundige beoordelingen, omdat die uitgaat van wat mensen kunnen inademen, niet wat er direct uit de schoorsteen komt. Het gezondheidseffect is afhankelijk van hoe veel en hoe lang je schadelijke stoffen binnen krijgt", zo schrijft de GGD op de website vandaag.
De Stichting Houtrookvrij zou het liefste een verbod willen op houtstook in woonwijken. Demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat onderzocht eerder het draagvlak van een verbod, maar dat bleek er niet te zijn. Ze kwam wel met een regel voor een maximum fijnstofuitstoot per kachel. Ook krijgen eigenaren van een houtkachel een seintje als het ongeschikt weer is om te stoken.

Taboeonderwerp

Voor- en tegenstanders van houtstook moeten er dus nog steeds vooral samen uitkomen. En dat ligt volgens de Stichting Houtrookvrij moeilijk. "Het is taboe om het te bespreken met de buren. Buren reageren soms niet zo blij. Zij hebben een dure kachel aangeschaft. Volgens de kachelbranche is het allemaal perfect in orde, maar in de praktijk blijkt dit niet altijd zo te zijn. Dus in de buurt geeft het problemen."
RTV Drenthe heeft een echtpaar in Drenthe dat overlast ondervindt van houtrook gevraagd hun verhaal te doen. Zij gaven aan hun ervaring niet te willen doen uit angst voor de reacties uit de buurt. "Nu zeggen ze nog 'hallo' en ik weet niet of ze dit daarna nog wel doen."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.