Zaak boerderijgezin Ruinerwold met vrijlating vader nog niet voorbij

De Oostenrijkse klusjesman Josef B. (60) was de steun en toeverlaat van vader Gerrit Jan van D. Hij had een houtbewerkingsbedrijf in Meppel, maar was ook huurder van de boerderij aan de Buitenhuizerweg, waar de vader met zes kinderen vanaf 2010 tot oktober 2019 verborgen zat. Hij hielp ze aan onderdak, en zorgde ervoor dat nieuwsgierigen op afstand bleven.

Verder deed Josef B. de boodschappen voor het gezin en vertimmerde hij ondertussen de boerderij, die zwaar vervallen was. Daarvoor had de Oostenrijker een deal gesloten met de eigenaar van het pand. Hij huurde het voor een zacht prijsje, en Josef B. - van beroep meestertimmerman - knapte als tegenprestatie de boerderij al die jaren helemaal op. Dat er ook een gezin woonde, afgesloten van de buitenwereld, heeft de eigenaar nooit geweten totdat de politie de vader en z'n kinderen in oktober 2019 uit de boerderij haalde.

Josef B. werd bij de politie-inval meteen aangehouden, en bleef ruim een jaar vastzitten. Oktober vorig jaar werd hij in vrijheid gesteld, in afwachting van zijn rechtszaak. Volgens een woordvoerder van het Openbaar Ministerie wordt de klusjesman, net als de vader, verdacht van wederrechtelijke vrijheidsberoving van de kinderen. Ook zou hij zich schuldig hebben gemaakt aan gijzeling. Dat betrof een 69-jarige Oostenrijker. De man en zijn zoon maakten net als Josef B. houten meubels, die ze vervolgens verkochten. Ze deden dat in Oostenrijk en waren zakenpartners. Het geld van de meubelverkoop ging naar vader Gerrit Jan van D. en zijn gezin.

De gegijzelde Oostenrijker die naar Nederland was gekomen, moest volgens vader Gerrit Jan van D. afgestraft worden vanwege kwade geesten. Ze zouden hem ook mishandeld hebben, waarbij de Oostenrijker zo'n anderhalve dag aan een touw zou hebben gehangen. Het voorval zou in Meppel zijn gebeurd in 2010, in de bedrijfsloods van Josef B. De vier oudste kinderen hebben hierover verklaard en het zou ook in dagboeken van Van D. te lezen zijn.

Maar de verdenking van mishandeling is na verhoor van de Oostenrijkse man komen te vervallen. Hij wilde er verder niet over verklaren. Hij en zijn zoon zijn vorig jaar in Oostenrijk door de politie gehoord.

Klusjesman Josef B. was een volgeling van aartsvader Gerrit Jan van D. De Oostenrijker kende Van D. al vanaf de tijd dat het gezin in Hasselt woonde. Ze waren bekenden van elkaar, omdat ze beide ooit volgelingen waren van de Moonsekte. De Oostenrijker woonde een tijdlang in dezelfde straat als het gezin en runde met vader een winkel en bedrijf in Zwartsluis. Later begon Josef B. in Meppel een bedrijf op het industrieterrein. In de bedrijfsloods zou de vader tijdelijk met z'n kinderen hebben gewoond, voordat ze naar Ruinerwold gingen.

B. ziet zichzelf als discipel van Van D. en ontkent alle beschuldigingen. Hij deed enkel de boodschappen en het onderhoud van de boerderij. Volgens hem gebeurde er op de boerderij niks strafbaars, en waren de kinderen vrij om de boerderij te verlaten. Ook beweert hij de kinderen nooit persoonlijk te hebben gezien, behalve dan de oudste. Die moest namens vader, na diens beroerte, Josef werkopdrachten geven.

Wanneer de zaak tegen Josef B. voorkomt, is volgens de woordvoerder van het Openbaar Ministerie afhankelijk van de agenda van de rechtbank. "Zij moeten de zaak nog inplannen, wij hebben daar nog geen zicht op", aldus Melanie Kompier.

Verder loopt er ook nog een juridische procedure rond de boerderij in Ruinerwold, die volgens de gemeente De Wolden illegaal verbouwd is. De gemeente wil dat de boerderij in originele staat wordt teruggebracht. En er kunnen nog een paar procedures bijkomen.

De gemeente De Wolden eiste van Josef B. dat hij alles voor 1 maart vorig jaar hersteld moest hebben. Alle verbouwingen zouden niet voldoen aan de eisen van brandveiligheid en ventilatie. Ook ontbrak de juiste vergunning. De gemeente dreigde met een dwangsom, die kon oplopen tot 50.000 euro.

Maar vorig jaar september tikte de bezwarencommissie de gemeente op de vingers, nadat advocaat Yehudi Moskowicz namens Josef B. bezwaar maakte tegen de eis van de gemeente. Zo kon Josef B. het vereiste herstelwerk niet doen, omdat hij nog vastzat. Bovendien had de klusjesman ook geen sleutel van het pand.

De gemeente kreeg uiteindelijk opdracht van de bezwarencommissie haar huiswerk beter te doen, en de gebreken beter te motiveren. Deze zaak loopt nog.

Dan komt er mogelijk nog een verzoek om schadevergoeding van vader Gerrit Jan van D, voor het anderhalf jaar dat hij in de gevangenis zat. Advocaat Robert Snorn moet het nog overleggen met zijn cliënt, maar overweegt het schadevergoedingsverzoek wel.

"De mogelijkheid is er, maar of de rechter die toewijst, is nog de vraag. Maar het kan wettelijk gezien, want vader heeft vastgezeten, zonder dat er een gerechtelijk vonnis is gekomen. Maar het is uiteindelijk aan een rechter om te oordelen of de langdurige gevangenhouding te billijken was."

Snorn kan nog niet aangeven of hij voor die schadevergoeding gaat. "Vader is net vrij en herenigd met zijn vijf jongste kinderen. Dan ga ik niet meteen op de stoep staan, ik geef ze rustig de tijd. Ik heb er drie maanden voor."

Ook moet Snorn nog een flinke som inbeslaggenomen geld terugvorderen. Bij de inval anderhalf jaar geleden is bijna een ton aan cash geld gevonden. Eerst werd gedacht aan witwassen. Maar uit verklaringen bleek dat het geld eerlijk was verdiend met verkoop van zelfgemaakte meubels door de Oostenrijkse zakenpartners. Die stortten het bij Gerrit Jan van D. op de rekening, die het vervolgens cash liet pinnen. De verdenking van witwassen is daarop uit de tenlastelegging geschrapt. "Maar al die tijd is het geld niet teruggegeven, dus dat moet ook nog gebeuren", aldus Snorn.

En mogelijk komen de vier oudste kinderen nog met een verzoek om smartengeld ter compensatie van de schade die hun vader hen heeft aangebracht. Maar daarover wil hun advocaat Corinne Jeekel nog niets kwijt. "Eerst moet het stof van de uitspraak van de rechtbank van vandaag maar eens neerdalen."

Vader Gerrit Jan van D. werd verdacht van jarenlange vrijheidsberoving van zijn negen kinderen, mishandeling en seksueel misbruik van de twee oudste kinderen. Vandaag kwam hij vrij, omdat hij als gevolg van een beroerte geen eerlijk proces kan krijgen, zo oordeelde de rechtbank vanmorgen.

Van D. is daardoor weer vrij man, en is vandaag herenigd met zijn vijf jongste kinderen. De jongste zoon en vier dochters blijven achter hun vader staan, en voelen zich geen slachtoffer. Ze zeggen een gelukkige jeugd te hebben gehad, ondanks een totaal andere opvoeding dan 'normale' kinderen.