Ontluisterende docu Kinderen van Ruinerwold: 'Er was altijd angst'

Vader Gerrit Jan van D. spreekt op 28 oktober 1999 zijn oudste zoons Shin en Edino en dochter Mar Jan toe. Hij neemt het zelf op op band. "Het beste is om net te doen of ze er niet zijn. Niks over zeggen, het is ons geheimpje. We hebben samen een geheimpje met God. Niemand mag het weten, want anders stoppen ze papa misschien wel in de gevangenis en dat wil je toch niet?"

De eerste aflevering van de documentaire De kinderen van Ruinerwold van Jessica Villerius geeft meteen een ontluisterend beeld van de levens van de oudste vier kinderen van het gezin Van D. Het gezin werd in oktober 2019 wereldnieuws, nadat de vader en zijn jongste zes kinderen werden ontdekt in de boerderij waar Van D. zijn eigen geloof predikte en zijn kinderen in de ogen van justitie van hun vrijheid beroofde.

Villerius kwam kort na de ontdekking van het gezin in contact met de oudste drie kinderen, die het gezin in 2008, 2009 en 2010 één voor één ontvluchtten, en met Israel. Hij zorgde ervoor dat zijn vier jongere zussen en broer in 2019 worden ontdekt, doordat hij naar het café in het dorp gaat en daar zijn verhaal doet.

Van D. maakt als de kinderen nog klein zijn ook veel video-opnamen. Beelden daarvan zijn gebruikt in de documentaire. Te zien is hoe het gezin thuis leeft, maar ook hoe Van D. samen met de moeder van de kinderen voor de camera zit en de geest van iemand anders oproept in het lichaam van de 'prime mother', zoals hij haar noemt.

De kinderen vertellen dat hun moeder, die in 2004 overleed, de Zuid-Koreaanse identiteit had. Net als Gerrit Jan van D. had ze een verleden bij de Moon-sekte. Ze had ooit de identiteit van de overleden dochter van de kerkleider en zijn vrouw gekregen, leggen zoons Edino en Shin uit.

"Soms zat er dagenlang een geest in haar. Daar praatte mijn vader dan mee en dan gedroeg mijn moeder zich ook alsof ze iemand anders was", vertelt oudste zoon Shin (31). "Later ontdekten we dat ze geen Koreaanse, maar gewoon een Oostenrijkse vrouw was. Maar ze had een andere identiteit gekregen en geloofde zelf ook dat ze iemand anders was."

Alleen de oudste drie kinderen staan ingeschreven bij de burgerlijke stand en gaan dus naar school. In de documentaire is te zien hoe Israel emotioneel wordt als hij een maand na de ontdekking van het gezin op het politiebureau in Meppel voor het eerst in zijn leven een identiteitsbewijs krijgt. "Eigenlijk is het niks, maar het betekent toch ook weer een hoop", zegt de man die dan de wereld buiten nog moet leren kennen.

Eind januari komen zus Mar Jan en broer Shin voor het eerst bij hem op verjaardag in het huis waar hij dan woont. Een verjaardag vieren en taart eten is voor iedereen in Nederland zo gewoon, maar voor de 26-jarige Israel alles behalve. "Toen we klein waren, werden er soms wel verjaardagen gevierd, maar nadat onze moeder overleden was, steeds minder en de laatste jaren had eigenlijk niemand er behoefte aan", zegt hij.

De oudste kinderen vertellen hoe heftig het voor hen is als het gezin, dat zij zo'n tien jaar eerder waren ontvlucht na een jeugd in Hasselt, Zwartsluis, Staphorst en Meppel, in oktober 2019 opeens wereldnieuws is. Mar Jan (30): "Heel naar. Het voelt alsof je geen controle hebt over je leven en wat er naar buiten komt. Iemand zei letterlijk tegen mij: 'Dit is een openbare zaak, dus ik heb het recht om dit te weten'. Toen dacht ik: Huh? Dat is niet zo."

"Iets als 'Raadsels rond spookgezin Ruinerwold', dat valt nog mee om te lezen. Er waren veel raadsels en spookgezin klopt ook wel. Maar dingen als 'De duivel van Drenthe' vind ik niet leuk om te lezen", zegt de 28-jarige Edino. "Ik weet wat er is gebeurd en ook dat mijn vader niet de intentie had om kwaad te doen en niet als de duivel leefde."

Toch praten de kinderen niet veel later ook over mishandelingen als ze volgens hun vader 'onder' zijn, oftewel een slechte geest in zich hebben. En de verwaarlozing van Shin en Edino, die beiden lange tijd hun broertjes en zusjes niet mogen zien. Vader Van D. ziet de oudste drie kinderen het vaakst als 'slecht', omdat zij - in tegenstelling tot de anderen, wel in aanraking met de buitenwereld komen - en volgens hem slechte geesten kunnen meenemen.

"Hij heeft wel eens gezegd dat hij ons, als we niet in deze tijd hadden geleefd, allang vermoord had. Dat kon niet, want wij stonden ingeschreven. We zouden worden gemist", aldus Edino. "In de periode voor ik het gezin verliet in 2010 heb ik mijn broertjes en zusjes heel lang niet gezien. Ik had volgens mijn vader een slechte invloed op ze. Hij wilde niet dat ik met mijn slechte geest in hun buurt kwam, zodat ik ze niet kon beïnvloeden."

Ook Shin wordt in zijn tienerjaren geregeld afgezonderd van de rest. Op zolder bijvoorbeeld, of in de schuur. "Dan kwam ik op school en mocht ik niet meer naar binnen. Alleen 's avonds, om te slapen. En de volgende dag na school moest ik weer in de schuur. Op een bepaald moment kwam hij me gewoon niet meer halen."

"In die schuur was een hondenhok met wat hooi erin. Daar ben ik toen in gaan liggen", vertelt hij verder. "Ik ging naast de hond slapen, want die was warm. De volgende dag zorgde ik dat ik er weer een soort van fatsoenlijk uitzag en ging weer naar school."

Bang is hij in die tijd continu. "Er was altijd angst. Of je kreeg op je donder of je was bang het te krijgen. Het ergste wat er kon gebeuren? Dat hij je een keer ombracht. Maar als kind hoopte ik dat soms ook, want dan was het voorbij."

De kinderen krijgen hun hele jeugd te horen dat ze een missie hebben. "Hij was de prime father en uiteindelijk zou hij een eigen land stichten, waar wij allemaal minister zouden worden", Shin lijkt zich bijna te schamen als hij over de bizarre ideeën van zijn vader vertelt.

Dat Gerrit Jan van D. echt gelooft dat hij de aartsvader is, weet Mar Jan zeker. "Hij heeft ook zeker wel veel pijn gehad in zijn leven, maar hij is nooit van zijn pad afgeweken. Ik herinner me een keer dat ik bij mijn vader in de auto zat, nadat ik drie dagen onder was geweest. Hij had me heel erg geslagen. Ik had volgens mij nog een blauw oog. Toen zei hij dat hij het zwaar vond om me zo te behandelen en dat hij het fijn vond dat ik er weer uit was en hij trots op me was."

"Nu denk ik, ja het was ook een bepaalde manier van doen", vervolgt ze. "Als je ervoor zorgt dat altijd iemand in het gezin de zondebok is, houd je de rest in het gareel."