Borger-Odoorn wil ondermijning aanpakken: 'Er moet iets veranderen'

De titel van het rapport over ondermijning spreekt voor zich: 'Je hebt het pas door, als je het ziet.' Bekende dekmantels van ondermijning zijn hennepkwekerijen, vakantieparken en zorgboerderijen.

Portefeuillehouder en burgemeester Jan Seton is klip en klaar over de bevindingen van de rekenkamercommissie: "We moeten onze raadsleden beschermen tegen ondermijning. Dit moeten we gestructureerder en in samenhang met de rest van de organisatie aanpakken. Er zal namelijk iets in onze organisatie en onze manier van aansturing moeten veranderen. Het omvat alle aspecten van de gemeente Borger-Odoorn."

De gemeente voert momenteel nauwelijks beleid op kwetsbare processen en op het gebied van de screening van medewerkers. Een groot gedeelte van de medewerkers binnen de gemeente heeft bijvoorbeeld geen Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) hoeven overleggen bij indiensttreding en ook niet bij een eventuele wijziging van de functie.

De commissie heeft vastgesteld dat in sommige gevallen het vierogen-principe, de collegiale toetsing en functiescheiding ontbreken. Allemaal pijlers die de organisatie kwetsbaar maken en ondermijning in de hand werken, stelt de commissie.

Daarnaast heeft een kwart van de medewerkers binnen de gemeente Borger-Odoorn aangegeven geen idee te hebben van de 'spelregels' met betrekking tot integriteit. Maar 24 procent van de medewerkers stelt bovendien dat de gemeente hen voldoende informeert over de risico's wat betreft ondermijning. Slechts een dikke tien procent vindt dat ze door de gemeente geholpen wordt om weerbaarder te zijn tegen onaanvaardbare beïnvloeding en ondermijning.

Er bestaat volgens driekwart van alle medewerkers geen cultuur binnen de gemeente Borger-Odoorn waarin collega's elkaar aanspreken op niet-integer gedrag. Elf procent van de medewerkers heeft gezegd dat ze wel eens benaderd zijn door burgers, die hen op onaanvaardbare wijze hebben geprobeerd te beïnvloeden. 90 procent van deze medewerkers geven aan meteen melding te maken als ze lucht krijgen van dergelijke verzoeken.

Harm Greven is fractievoorzitter van Gemeentebelangen, de grootste partij binnen de gemeente. Hij geeft aan dat de gemeente Borger-Odoorn geen struisvogelpolitiek bedrijft: "Beïnvloeding van bestuurders en ambtenaren door omkoping, intimidatie of infiltratie is uit den boze. Wij moeten ondermijning zien te herkennen en ook erkennen en daarop handelen. Het is in ieder geval zaak om aandacht voor ondermijning en weerbaarheid van de gemeente te hebben. Wegkijken past niet bij ons."

Overige partijen onderstrepen het pleidooi van Greven. Zo stelt raadslid van Leefbaar Borger-Odoorn, Mandy Vos, dat de gemeente de ogen niet mag en kan sluiten voor ondermijning. Zij vraagt ook aandacht voor het feit dat ambtenaren die door de coronacrisis thuiswerken wellicht kwetsbaarder zijn. Seton stelde die opmerking op prijs: "Dat gaan we intern bespreken."

Fractievoorzitter van het CDA, Ankie Huijing-Van Tongeren, vraagt zich af of de raad zich bewust is van het feit dat ongeveer 35 procent van de bestuurders wel eens te maken krijgt met intimidatie of bedreiging. Dat is volgens de fractievoorzitter een hoog percentage. "Het CDA ziet dan ook graag een inventarisatie van welke dienstverleningsprocessen van de gemeente het meest kwetsbaar zijn. Daarop moet een aanpak losgelaten worden."

De gemeenteraad heeft vanavond besloten de aanbevelingen uit het rapport over te nemen. Dat betekent dat er beleid komt op het gebied van de aanpak van georganiseerde criminaliteit binnen de gemeentegrenzen. Ook wordt er een poging gewaagd om de weerbaarheid van de organisatie te versterken.

Ondermijning wordt via coaching, cursussen en introducties aan het verstand van (nieuwe) medewerkers gebracht. Raadsleden zullen in de toekomst periodiek op dit onderwerp worden bijgespijkerd. Over het plan van aanpak kan Seton nog weinig kwijt: "Hoe dat er precies uit gaat zien, durf ik nu nog niet te zeggen. Ik neem de aanbevelingen vanuit de raad mee en wil het onderwerp ondermijning jaarlijks bespreken. Op die manier kan de raad de ontwikkelingen omtrent dit onderwerp blijven volgen."