Fruittelers vrezen nachtvorst: 'Als planten doodvriezen is ons inkomen weg'

De telers kijken dan ook iedere dag nerveus naar de weersvoorspelling. Normaal gesproken ligt de temperatuur rond deze tijd van het jaar al boven de 10 graden, maar door een omslag van het weer eind maart hangt er al meer dan een week kou in de lucht. Na de vorst van afgelopen nacht is het vooruitzicht ook nog niet heel gunstig: komende nacht kan het op anderhalve meter hoogte zo'n 2 of 3 graden onder nul worden. Aan de grond wordt het mogelijk nog kouder.

"Onze planten kunnen momenteel wel een paar graden vorst hebben", zegt Roelof IJken van Coöperatieve Blauwe Bes Drenthe, goed voor zo'n 40 hectare aan blauwe bessenplanten verspreid over drie locaties in Drenthe. "Maar wordt het kouder, dan vriezen de planten kapot. En als ze straks vol in bloei staan, kunnen ze helemaal niets hebben. Dan is het voor dit seizoen ook meteen gebeurd."

Mocht dat gebeuren, dan heeft dat voor IJken grote financiële gevolgen. "Dan is ons inkomen weg", zegt hij. Ook in 2017 en 2019 had het bedrijf al veel schade door de vorst, daarom hebben ze twee jaar geleden een beregeningssysteem aangelegd, waardoor ze de planten nat kunnen houden. Dat kan voorkomen dat ze doodvriezen.

Hoe dat sproeien precies werkt? Als bloemknoppen nog dichtzitten, kunnen ze een paar graden vorst wel dragen. Maar staan de planten in bloei, dan mogen ze absoluut niet bevriezen. Sproeien tijdens de vorst zorgt voor een ijslaagje om de jonge knoppen. Het ijs werkt beschermend tegen de vorst en functioneert als een soort jasje om de knop.

"Water dat bevriest geeft warmte af", verduidelijkt Maria Buitenkamp van het bedrijf Noorderbos in Tiendeveen. Ze legt uit hoe het beregenen vervolgens natuurkundig gezien in zijn werk gaat: "Na de bevriezing moet je zorgen dat je blijft sproeien, want de combinatie van water en ijs is 0 graden. Dat is dus precies goed."

Ook voor het bedrijf Noorderbos zijn deze dagen spannend, zoals het voorjaar eigenlijk altijd spannend is voor deze ondernemers. "Beregenen kan je tot een bepaalde situatie doen, maar je kunt er bij stevige vorst niet alles mee redden. Bovendien zit je ook niet te wachten op een kletsnat veld."

De vorst zorgt bij de ondernemers voor gebroken nachten. Als de temperatuur midden in de nacht onder de kritische grens daalt, dan moeten ze hun bed uit om de beregening 'aan' te zetten. "We hebben wel eens gehad dat dat vier nachten achter elkaar moest. Dat is best slopend, maar het hoort er ook bij."

Bij de telers van H. en H. Sturing in Hooghalen zijn er een stuk minder zorgen. Op 4 hectare grond kweken zij aardbeien, frambozen, rode bessen, pruimen, kersen, druiven en asperges. "Maar dat gebeurt allemaal in de kas met de deuren dicht, dus van kou hebben we weinig last", zegt Henk Sturing van het zachtfruitbedrijf. "Hooguit is er morgen wat schade aan de asperges."