Slot Ruinerwold-docu: 'Ik heb de afgelopen tien jaar met een masker op geleefd'

Ruinerwold
Israel, Mar Jan en Edino, drie van de vier oudste kinderen van Van D. © eigen foto
"Eigenlijk heb ik altijd maar één ding gewild en dat is gewoon normaal zijn." Mar Jan is zichtbaar geëmotioneerd als ze het zich realiseert. Het is maart 2021. Het bizarre verhaal over het gezin waaruit ze komt, is inmiddels bijna anderhalf jaar bekend. "Ik ben een beetje leeg en op zoek naar rust. Ik kan nu aan mijn eigen leven gaan bouwen. Die rust heb ik ook, nu het geheim weg is."
Noch zij, noch haar broers Shin en Edino, die het inmiddels wereldberoemde gezin in 2008, 2009 en 2010 verlieten, hadden er voor oktober 2019 met anderen over gepraat. Geen van hun vrienden kende hun hele verhaal. Edino: "Ik denk dat ik de afgelopen tien jaar grotendeels met een masker op heb geleefd."
In een extra online-aflevering van de documentaire De kinderen van Ruinerwold van Jessica Villerius vertellen de oudste kinderen hoe en wanneer zij zijn weggelopen in de periode voordat het gezin naar Ruinerwold verhuisde in 2010. In het gezin onderwierp godsdienstwaanzinnige Gerrit Jan van D. zijn negen kinderen aan zijn strenge regime, waarin de angst regeerde en waar vrijheidsberoving, geweld en seksueel misbruik aan de orde van de dag waren. In de ogen van de oudste vier tenminste. De jongeren staan, op één na, nog steeds achter hun vader.

'Niemand wist wat er echt aan de hand was'

Behalve hun verleden hebben de oudste drie kinderen nog een ding gemeen: sinds hun vertrek bij hun vader, broertjes en zusjes - hun moeder overleed al in 2004 - hadden ze tot oktober 2019 nooit aan iemand hun hele verhaal verteld. Dat veranderde toen Israel wegliep uit de Ruinerwoldboerderij, hulp zocht en de jongere broer en zusjes met vader Van D. werden gevonden.
Edino: "Iedereen in mijn omgeving was verbaasd toen dit naar buiten kwam. 'Huh, jij?' 'Hoe dan?' Ze hadden het nooit verwacht. "Ik heb in het verleden verteld dat mijn vader was vertrokken naar een klooster in Oostenrijk. Later heb ik wel verteld dat ik zelf vertrokken ben, omdat de situatie niet langer houdbaar was, maar niemand in mijn omgeving wist wat er echt aan de hand was."

'Je kunt niet doen alsof het niet gebeurd is'

Mar Jan (30) is in 2008 de eerste die het gezin verlaat. "Sinds mijn moeder overleden was, ben ik vrijwel constant afgezonderd geweest van de rest van de familie. Ik maakte er geen deel van uit. Ik zat als het ware mijn tijd uit. Ik zat in een kamer met niks en dacht: wat doe ik hier nog?"
Ze is 18 als ze vertrekt. "De eerste weken was het overleven. Ik was geen kind meer, maar ik wist ook niet goed waar ik moest aankloppen voor hulp." Toch komt ze goed terecht, maar ze heeft ook nog steeds last van alles wat haar overkomen is, zegt ze. "Niemand wil constant met het verleden bezig zijn, maar ik kan niet doen alsof het niet gebeurd is."
(verhaal gaat verder onder de foto)
Gerrit Jan van D.
Gerrit Jan van D. met zijn oudste vier kinderen in de jaren '90 © BNNVARA/De kinderen van Ruinerwold
"We hebben alle drie last van dingen waar we nu nog steeds mee dealen, al lijkt dat voor veel mensen niet zo, omdat we gewoon meedraaien in de samenleving", vervolgt Mar Jan. "Er zijn dingen waar we tegenaan lopen en waardoor we achterlopen op mensen van onze eigen leeftijd. Dat zie ik met de jongeren nu ook. Ik heb me er nu bij neergelegd, maar zeker tot ver na mijn twintigste heb ik het gevoel gehad dat andere mensen meer kansen kregen, waardoor ze dingen konden doen die ik niet kon."
"Ik kon pas later aan een opleiding beginnen. Dat had met geld te maken; ik had geen vangnet. Het kost dan voor je gevoel meer moeite om ergens te komen waar anderen al vanzelfsprekend zijn. Ik had bijvoorbeeld al veel meer werkervaring kunnen hebben. En nu zit ik ook alweer anderhalf jaar werkloos thuis, want je kunt er niet bij werken als je zoveel te verwerken hebt."

Slaapzak in de bosjes

Een jaar na haar verlaat broer Shin (31) het gezin. Hij is depressief, omdat hij van zijn vader niks anders mag doen dan werken en slapen. Hij woont dan met onder andere klusjesman Josef B. en zijn broer Edino in een loods in Meppel, die ook gebruikt wordt als werkplaats. Vader Van D. belooft steeds dat er betere tijden aanbreken, maar langzaam dringt de werkelijkheid tot Shin door. "Opeens besefte ik: over twintig jaar zit ik hier nog steeds hetzelfde te doen, dan kan ik beter weggaan."
Ineens was ik van alles verlost. Ik kreeg het ultieme vrijheidsgevoel.
Oudste zoon Shin
Ondanks de angst dat zijn vader hem zal vinden, vertrekt hij op een avond met een rugzak met wat kleding erin en wat geld dat hij uit de portemonnee van Josef steelt. "Eerst had ik nog wel in mijn achterhoofd dat mijn vader misschien gelijk had. Dat hij toch de Messias was en ik alles kapotmaakte door weg te gaan."
Hij zet toch door en loopt die nacht van Meppel naar Zwolle, waar hij op een bankje slaapt en 's ochtends een trein naar Utrecht pakt. Daar zwerft hij een half jaar rond. "Ik had me nog nooit zo vrij gevoeld. Ik sliep eerst met mijn slaapzak in de bosjes, ik had een radio en was superblij. Ineens was ik van alles verlost. Ik kreeg het ultieme vrijheidsgevoel. Dat heb ik daarna nooit meer zo gehad."
Via een vriendin, die hij leert kennen als hij in een daklozenopvang belandt, krijgt hij uiteindelijk een kamer en ook vindt hij werk. "Ik ben nu tien jaar weg en ik heb geen baan meer en geen opleiding afgemaakt die ik leuk vond. En nu pas begin ik me af te vragen wat ik wil gaan doen." Shin heeft al zeven jaar therapie vanwege zijn terugkerende depressies als gevolg van de ellende uit zijn verleden. Het vaakst van allemaal werd hij het slachtoffer van geweld en vernedering. Hij woonde als tiener onder meer een tijd lang in een hondenhok.

Foute keuzes

In 2010, voor het gezin naar Ruinerwold verhuist, vlucht ook Edino (28). "Ik was in paniek. Josef was boodschappen aan het doen en ik dacht: dit is mijn enige kans. Ik heb een tas gepakt en ben weggerend." Hij gaat eerst naar zijn zus, met wie hij via Hyves stiekem contact heeft gezocht en woont daarna een paar weken bij broer Shin. Uiteindelijk vraagt hij studiefinanciering aan en verhuist hij voor een studie in Groningen naar Baflo.
"Ik wist dat ik de huur kon betalen, maar mijn schoolgeld lukte niet en ik reisde elke dag zwart met de trein. Als ik nu de muziek hoor waar ik toen veel naar luisterde, ben ik weer terug in die trein met dat eenzame gevoel. Ik had me in de schulden gewerkt, omdat ik niet geleerd had met geld om te gaan en ik had ineens ontzettend veel vrijheid, waardoor ik redelijk wat foute keuzes heb gemaakt."

Terug naar Ruinerwold

Na flink wat omzwervingen belandt hij in Zwolle. Door de jaren heen gaat hij regelmatig naar Ruinerwold. "Ik ben heel vaak langs de boerderij gereden en heb vaak op afstand op een bankje gezeten met een verrekijker, die ik er speciaal voor had gekocht. Dan ging ik zitten kijken. Eerst was ik heel bang dat ik gespot zou worden, maar later dacht ik: nou dan zien ze me maar..."
(verhaal gaat verder onder de foto)
Boerderij Ruinerwold dronefoto 6
In deze boerderij in Ruinerwold woonde het gezin van Gerrit Jan van D. © RTV Drenthe/Fred van Os
Edino lijkt vrolijk en gelukkig, maar hij heeft net als Shin ook last van depressieve gevoelens. Shin tegen hem: "Jij bent heel sociaal, je hebt heel veel mensen om je heen verzameld en je onderhoudt de contacten ook. Soms denk ik, waar haal je de energie vandaan? Maar doordat je met je omgeving bezig bent, vergeet je je eigen problemen. Ik heb minder mensen om me heen verzameld en trek me automatisch meer terug. Dan komen die gevoelens meer naar boven. Bij jou zit het wat dieper."

Nieuwe vrijheid

Edino erkent dat. "Maar vanuit onze opvoeding in ons geleerd dat zelfmedelijden hebben fout is. Als ik denk aan waar ik de meeste straf voor heb gehad, is het voor mezelf zielig vinden. Met veel dingen ben ik wel gelukkig hoor. Als ik kijk wat mij de afgelopen zeven jaar gered heeft, dan zijn het mijn kinderen. Door hen heb ik al die jaren niet kunnen terugvallen."
"Ik denk dat, nu het eindelijk allemaal openbaar is, de weg vrij is om te kijken wie we zijn en wat we willen", besluit Shin. "We zaten tot nu toe op een plek die gecreëerd was, omdat het leven zo is gegaan. Nu hebben we de kans om te zeggen: 'Dit willen we en we zijn vrij om dat te gaan doen."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.