Meerdere oorzaken voor bodemdaling Nieuw-Amsterdam, vervolgonderzoek nodig

Verzakking
In sommige huizen waren er flinke verzakkingen © RTV Drenthe
De grootschalige bodemdaling in Nieuw-Amsterdam, Erica en omstreken wordt veroorzaakt door verschillende oorzaken. Dat stelt onderzoeksbureau Fugro. Anderhalf jaar geleden kwamen er meldingen binnen bij de gemeente over verzakkingen en scheuren. Uit de hele gemeente Emmen zijn dat er meer dan honderd.
Uit het onderzoek blijkt dat de schades aan woningen veroorzaakt worden door bodemdaling, verbouwingen en bouwkundige gebreken. Trillingen van zwaar verkeer op klinkerwegen kunnen het laatste zetje geven bij scheurvorming. Waterschap Vechtstromen gaat nader onderzoek doen naar grondwaterontrekking en het -systeem.

Wisselend beeld

Fugro deed onafhankelijk in opdracht van de gemeente Emmen, de provincie, het waterschap en de NAM. Zo is de bodem uitgebreid in kaart gebracht.
"Het is heel wisselend hoe de bodem in het gebied is opgebouwd, vertelt Robin Lomulder van Fugo. "Dat zien we ook terug in het schadebeeld. Sommige gedeelten in het gebied verzakken twee tot vijf millimeter per jaar. Soms tien à vijftien millimeter per jaar."

Droogte

Het onderzoeksbureau heeft de grond en bodem ingedeeld in drie types. Wat vaststaat is dat de alle drie de types bestaan uit een bovenste veenlaag. Deze laag verteert als het in aanraking komt met zuurstof. Hierdoor ontstaan verzakkingen in de tuinen en rondom huizen. Dit kan wel effect hebben op kabels, gasleidingen, bestrating en bijvoorbeeld schuren. Enexis heeft vorig voorjaar alle risico's ten aanzien van gas aangepakt en meerdere leidingen een aansluitingen vervangen.
De zomers zijn heter en droger, waardoor de grondwaterstand sterk daalt door verdamping. Fugro onderzocht tien woningen uit het pilotgebied rondom de Vaart Zuidzijde, Vaart Noordzijde, en Dommerskanaal Zuidzijde. Daar kwamen namelijk verreweg de meeste meldingen vandaan. Iedere woning krijgt een uitgebreid rapport met de bevindingen.
Bodemdaling
Wethouder René van der Weide bij de presentatie van het rapport © RTV Drenthe/Janet Oortwijn
Vooral bij de woningen die met de fundering op een zandlaag boven een diepere 'zettingsgevoelige laag' staan zoals veen, silt en klei, kan er schade optreden. Dit komt omdat het grondwaterpeil zakt door bijvoorbeeld hete zomers en grondwateronttrekkingen.
"Grondwater helpt ook om grond op z'n plek te houden", legt Lomulder uit. "Dat drukt omhoog, opzij. Als die kracht door natuurlijk of menselijk ingrijpen wegvalt, dan klinkt het in."
Dit kan dan leiden tot verzakking van de woningen. Daarnaast kan de grondwaterstand niet zo laag zijn door alleen het tekort aan neerslag of snellere verdamping, ook is er een externe factor. "Hoogst waarschijnlijk komt dat door grondwateronttrekking", legt Lomulder uit.

Meer onderzoek nodig

Om dit vermoeden te bevestigen en om te kijken op welke schaal dit gebeurt, gaat waterschap Vechtstromen daar nader onderzoek naar doen. Daarnaast blijkt uit het onderzoek ook dat het peil van het kanaal geen invloed heeft op de verzakkingen, omdat deze stabiel is gebleken. Trilling door zwaar verkeer is geen oorzaak van scheuren en verzakkingen, maar kan wel het laatste zetje geven. Ook is onderzoek gedaan naar de invloed van gaswinning op de bodemdaling. Hieruit kwam dat dit minimaal is.
"Als je kijkt naar dit hele verhaal, dan heb je niet één aanwijsbare oorzaak en één aanwijsbare oplossing", duidt wethouder René van der Weide. "Dat is ook afhankelijk van waar je woont."

Servicepunt

Om vragen te beantwoorden en inwoners te helpen, richt de gemeente samen met Waterschap Vechtstromen en de provincie Drenthe een servicepunt in. Hoe dat eruit komt te zien, wordt de komende tijd duidelijk.
"Wie schuldig of aansprakelijk is, die vraag is niet te beantwoorden", vertelt Van der Weide. "Als woningeigenaar ben je zelf primair verantwoordelijk voor je kavel en woning, maar wij trekken onze handen er niet vanaf. Dit roept veel vragen op. We willen mensen met vragen, begeleiden en voorlichting gaan geven. Dit gaan we de komende tijd verder oppakken."

Op welke grond woon ik?

Het is ook belangrijk dat de inwoners weten op welke bodem zij wonen. "Een advies kan zijn dat men niet zonder professionele hulp moet gaan verbouwen. Misschien is het wel verstandig om bodemonderzoek te gaan doen. Op welke grond woon ik? En de normale constructie van de fundering, is dat voldoende?", noemt Van der Weide op.
Daarnaast gaat de provincie Drenthe zich sterk maken voor het aankaarten van de problematiek van de veengebieden bij de landelijke overheid. Ook gaat de gemeente Emmen een trillingsonderzoek uitvoeren op verschillende wegen. Mogelijk wordt zwaar verkeer daar in de toekomst geweerd.
De grootschalige bodemdaling in de omgeving van Nieuw-Amsterdam is een langslepend dossier. RTV Drenthe ging in 2019 langs bij huiseigenaar Mirjam Weisscher uit Nieuw-Amsterdam. Haar huis verzakt en ze is in haar straat niet de enige die daar last van heeft:
Huizen in Nieuw-Amsterdam verzakken

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.