Bim bam! Waarom luidt de Koepelkerk in Smilde de zaterdagavond in?

Deze vraag werd ingestuurd naar Zoek het uit!. Daar hadden we wel de klok horen luiden, maar waar de klepel nou precies hangt, dat zochten we uit!

Na een rondje bellen komen we uit bij Boele Duin. De Koepelkerk wordt grondig verbouwd, en hij is de voorzitter van het bouwteam. Hij weet bijna alles van de kerk en haar geschiedenis. "Dat de klok wordt geluid elke zaterdag om 18:00 uur, dat klopt. Daarnaast worden de klokken ook geluid op de zondagochtend, voorafgaand aan de kerkdienst, én bij begrafenissen, als dat gewenst is. Dat wordt het uitluiden genoemd." Over het uitluiden bij begrafenissen hebben we eerder ook een vraag uitgezocht, dat antwoord vind je hier.

Duin legt uit hoe het zit met het luiden op zaterdag: "Dit komt vanuit vroeger, in de vroegere agrarische gebieden werd dit zo gedaan, om de zondagsrust aan te kondigen." En daar werd naar geluisterd! "Afgezien van het melken gebeurde dat zodra de klok ging luiden, de arbeiders op het land alle gereedschap uit handen lieten vallen." Het was zelfs zo dat het officieel geregeld was: "Mijn vader was actief lid van de landarbeidersbond van CNV. Daar zou het zelfs in de cao opgenomen zijn dat met het luiden van de klokken op zaterdag, het gedaan was met het werk", legt Duin uit.

"Er was eens een gereformeerde boer, die betaalde het weekloon uit om vijf voor zes, en niet om zes uur. Want dat paste natuurlijk niet, in de zondagsrust uitbetalen. Toen later op de zondag de combines op het land reden en het hooi werd binnengehaald, en de zondagsrust dus eigenlijk werd genegeerd, werd er schande van gesproken in het dorp."

Het inluiden van de zondagsrust is een protestants gebruik, maar katholieken hadden vaak een mis op zaterdag om zes uur. Dus daar werd ook de klok geluid. De zondagsrust werd heel serieus genomen, en dat gaat helemaal terug tot de tijd van het Nieuwe Testament: "Het is zelfs zo dat in de geschriften staat dat de leerlingen van Jezus werden aangesproken door de Farizeeërs toen ze aren plukten om op te eten op zondag. Dat mocht niet", weet Boele Duin.

"Eén van de klokkenluiders was Willem Bosma. Hij luidde soms de klok van de kerk op zaterdag, op verzoek van de koster, die verder weg woonde. Twee jaar geleden kreeg hij een lintje. Toen hem gevraagd werd waarom hij de klok luidde op dat tijdstip, was zijn antwoord simpel en oprecht: 'Omdat het zo heurt'."

De klok in de Koepelkerk wordt nog met het touw geluid. Duin: "Daar heb je wel een handigheidje voor nodig. De klok moet bijvoorbeeld 32 keer slaan, en op zondag bij de kerkdienst en bij het uitluiden bij een begrafenis is dit weer anders."

Als je zelf een vraag hebt, stuur deze dan in! Dat kan in het formulier hieronder. Heb je een tip, of wil je bijvoorbeeld een foto kwijt, dan kun je mailen naar zoekhetuit@rtvdrenthe.nl