'Gemeentegeheimen' toont hoe vijf Drentse gemeenten met geheime documenten omgaan
Veel gemeenten in Nederland verklaren te veel documenten geheim, dat doen ze vaak te lang en zonder goede motivatie. Een compleet Drents beeld is er niet, slechts vijf gemeenten werkten mee aan het onderzoek hiernaar.
Hoe gaan gemeenten om met geheime documenten? Dat vroegen onderzoeksjournalisten Liset Hamming en Olivia den Hollander zich af. Uit hun onderzoek 'Gemeentegeheimen' kunnen we nagaan hoe vijf Drentse gemeenten Emmen, Hoogeveen, De Wolden, Noordenveld en Tynaarlo met hun geheime stukken omgaan, als die er zijn.
De journalisten dienden een zogenoemd Wob-verzoek (Wet Openbaarheid van Bestuur) in bij alle 355 Nederlandse gemeenten, bedoeld om informatie op te vragen over het handelen van de overheid. Daarvan gaven 101 gemeenten inhoudelijk antwoord. Andere gemeenten wilden het verzoek niet behandelen, omdat het per e-mail verzonden was, terwijl de meeste gemeenten alleen per post ingediende Wob-verzoeken in behandeling nemen. Weer andere gemeenten reageerden helemaal niet.
Het onderzoek
In de resultaten zijn vijf bovengenoemde Drentse gemeenten opgenomen, van de zeven andere Drentse gemeenten zijn geen gegevens bekend. Voor Emmen, Hoogeveen, De Wolden, Noordenveld en Tynaarlo werd geïnventariseerd:
- Of er een lijst/overzicht bestaat van alle geheime documenten
- Of er iets gezegd werd over de geheimhoudingsbesluiten? Of die besluiten meegestuurd zijn of waar ze te vinden zijn
- Welk belang de gemeente erbij heeft om de documenten geheim te houden
Drenthe
Opvallend is dat vier Drentse gemeenten geen overzicht van geheime documenten kunnen aanleveren. De gemeente Noordenveld heeft als enige vijf namen (met 'zakelijke weergave') van geheim verklaarde documenten doorgestuurd.
Op de tweede vraag gaven de Drentse gemeenten iets uitgebreider antwoord. Emmen geeft aan dat het om veel documenten gaat, vooral om besluitenlijsten van het college en raadsvoorstellen. Hoogeveen specificeerde bij de tweede vraag hoeveel en welke documenten er geheim waren verklaard, namelijk drie voorbereidingsbesluiten. De Wolden heeft bij de tweede vraag aangegeven dat op stukken van de WMD tien jaar geheimhouding ligt. Noordenveld stelt dat er op besluiten van het college geheimhouding ligt. En Tynaarlo legt uit dat er in de door de journalisten opgevraagde jaren (2018, 2019) geen geheimhoudingsbesluiten zijn genomen.
Slechts twee Drentse gemeenten geven aan de journalisten aan waarom de gemeente er belang bij heeft om documenten geheim te houden: De Wolden en Hoogeveen. Zij geven dezelfde redenen, namelijk, vereenvoudigd: economische of financiële belangen van de Staat of andere 'publiekrechtelijke lichamen' én het voorkomen van 'onevenredige bevoordeling of benadeling' van betrokken personen of derden.
Benieuwd hoe dat voor andere gemeenten zit, alles nog eens nalezen of antwoorden van de gemeenten bekijken? Zoek het met deze tool (verhaal gaat verder onder de tool):
Landelijk
Wat opvalt in het onderzoek is dat driekwart van de gemeenten die reageerden geen overzicht hebben waarin te vinden is welke documenten (wanneer, door wie, waarom en hoe lang) geheim zijn verklaard. Een kwart van de gemeenten die dat wel bijhoudt, is bovendien niet altijd bekend wat het onderliggend belang is dat wordt beschermd door de geheimhouding of zwaarder weegt dan openbaarmaking.
Ook ontbreekt in bijna alle gemeenten een onderbouwing van de noodzaak tot geheimhouding, terwijl dit wel een wettelijke eis is, net als het noemen van het belang.
