Drentse basisscholen: 'Betere ventilatie gewenst, maar niet ten koste van onderwijs'

open raam basisschool
Bij veel oude basisscholen gebeurt ventileren met open ramen © RTV Drenthe
Op sommige Drentse basisscholen moeten kinderen het komende najaar en winter waarschijnlijk weer met de jas aan in de klas zitten, want de aanschaf van betere ventilatiesystemen zou ten koste gaan van het onderwijsbudget. En dat vinden de scholen onwenselijk. Dat blijkt uit een rondgang van RTV Drenthe langs het Drentse basisonderwijs.
De teneur is bij vrijwel alle scholenkoepels hetzelfde. Vaak zijn er een of twee schoolgebouwen die op de nominatie staan voor complete vernieuwing en tot die tijd is het behelpen, want het zou weggegooid geld zijn om hier grote investeringen te doen.
Verder laten koepels bij een paar schoolgebouwen voor tienduizenden tot honderdduizenden euro's aan grote ingrepen doen en dan is er een wensenlijst voor verbetering van ventilatie in de overige gebouwen. Maar omdat het Rijk amper meebetaalt, blijft het bij een wensenlijst.

Jas in de klas

Veel koepels hebben een flink aantal oude gebouwen in hun bestand waarbij wordt geventileerd door de deuren en ramen open te houden. Zoals bij OBS Commissaris Gaarlandt in Nijeveen. "We voldoen aan de normen van het RIVM voor coronaproof ventilatie. Dat betekent nog niet dat we daar enorm blij mee zijn, want eigenlijk is ventilatie, frisse lucht, al een issue van voor corona. Zo zijn er programma's geweest vanaf 2005 voor frisse lucht in de scholen, maar dat heeft onvoldoende soelaas geboden", zegt Niels Strolenberg van Promes, de koepel waar de school onder valt.
Nu gaat het wel met die open ramen, maar afgelopen winter was het behelpen. Het ligt de leerlingen nog vers in het geheugen. "Het was best wel koud. Je mocht wel je jas aan doen en dat deden de meeste kinderen dan ook. En de meeste kinderen hadden ook nog vesten aan", zegt de 8-jarige Elena Meyer. Haar vriendinnetje Fien Lukas, ook acht jaar, vult aan: "Als het echt te koud werd, dan deden we de raampjes wel een beetje dicht, maar dan kwam er nog steeds wel koude lucht naar binnen en dan deden we soms de winterjassen aan. En we hadden meer buitenpauzes."
ingang obs commissaris gaarlandt nijeveen
Bestuurder Niels Strolenberg zet de deur open voor voldoende frisse lucht © RTV Drenthe
De noodzaak van frisse lucht is volgens Strolenberg evident, los van corona. "Ik ben zelf ook jarenlang docent geweest. Ik weet niet of je weleens in groep 8 bent geweest na een gymles? Niet te doen", grapt hij.
Het optimaliseren van de ventilatie in het pand uit 1978 zou 20.000 euro per lokaal kosten. "Dat staat gelijk aan de kosten van een docent een jaar lang twee dagen per week les laten geven", rekent Strolenberg voor.

Gros zelf betalen

Het Rijk heeft een pot van 360 miljoen euro beschikbaar voor ventilatie. "We sprongen een gat in de lucht toen we dat hoorden. We dachten: nu kunnen we eindelijk de frisse lucht in de scholen aanpakken. Tot we de kleine lettertjes lazen. Daarin stond dat we 30 procent van het Rijk vergoed krijgen en 70 procent zelf op moeten hoesten samen met de gemeenten. Maar gemeenten en schoolbesturen krijgen er geen extra middelen voor, dus dat betekent dat het uit de eigen middelen moet komen. Gemeenten hebben het geld niet en wij moeten het geld in onderwijs steken en mogen het niet aan huisvesting besteden. Het is onmogelijk om deze regeling goed uit te voeren", aldus de schoolbestuurder.
Daar komt nog bij dat het wat hem betreft eigenlijk zonde zou zijn van het geld: prachtige systemen in oude gebouwen. "Deze school stond op de nominatie om vernieuwd te worden. Eigenlijk voor dit jaar. Alleen heeft de gemeente het voor zich uit geschoven om geld vrij te maken voor andere zaken die in de gemeente spelen. Dat kan ik de gemeente niet kwalijk nemen, maar daarmee hebben we het vraagstuk van de frisse scholen nog niet opgelost. We hieven het glas en het bleef zoals het was."
WTW installatie basisschool
CBS De Bron in Nijensleek heeft een warmte terugwininstallatie laten plaatsen © RTV Drenthe
CBS De Bron in Nijensleek viert volgend jaar het 100-jarig bestaan in hetzelfde gebouw waar het ooit begon. In een van de lokalen zat tot vorig jaar niet eens een raampje; ventilatie moest door de deur van het lokaal en de deur van de nooduitgang tegen elkaar open te zetten. Nadat een raam in het lokaal werd gemaakt, bleef het behelpen.
"Het is voor leerlingen en leerkrachten niet prettig werken met deuren en ramen open. Het geeft tocht en het is koud", zegt directeur Irna Oosterhuis. Vooral in de winter was het spannend omdat het ondoenlijk is dan steeds deuren en ramen open te hebben. Met CO2-meters werd gekeken of er genoeg frisse lucht in de lokalen was. Zodra de meter in het rood uitsloeg werd het lokaal ontruimd en werd er geventileerd tot de meter weer op groen stond.

Frisse lucht bevordert leerprestaties

Nu is voor bijna een ton een warmte-terugwininstallatie in de school geplaatst. Die zorgt ervoor dat er continu verse lucht wordt aangevoerd en lucht uit de school wordt afgevoerd. De temperatuur is nu constant, zonder dat de deuren en ramen open hoeven. De school betaalt het systeem uit de reserves. Subsidie van het Rijk is wel aangevraagd, maar het is nog niet duidelijk of die ook wordt toegekend.
"Het is veel geld, maar wij vinden de gezondheid van de kinderen en leerkrachten heel belangrijk. Het bevordert de leerprestaties van de kinderen en een goede werkomgeving voor de leerkrachten", zegt Oosterhuis.

Dure maatregelen

Tref Onderwijs, de koepel waar de school onder valt, heeft alle acht scholen beoordeeld op de ventilatie en naast De Bron is er nog een school waar grote ingrepen nodig zijn. De maatregelen op beide scholen kosten samen ongeveer twee ton, zonder subsidie. Bij de andere gebouwen zijn onderhoud en reparaties verricht aan bestaande installaties. "Voor de herfst is alles op orde", zegt bestuurder Henk Bremer.
Nou ja, bijna dan. Het schoolbestuur is namelijk nog in gesprek met de gemeente Hoogeveen over renovatie van CBS De Akker in Pesse. Bij die school worden daarom nu geen grote ingrepen gedaan.
Betere ventilatie op scholen gewenst, maar vergoeding door het Rijk blijft uit
Ook scholenkoepel CKC heeft zo'n gebouw in het bestand dat eigenlijk moet worden vernieuwd. Het gaat om De Scharmhof in Assen. "Het geschikt maken wat betreft ventilatie van een grote locatie als deze zou wel tot een miljoen euro kunnen kosten. We zijn in gesprek met de gemeente over vernieuwbouw", zegt bestuurder Bianca Poede.
Van de dertig locaties van CKC zijn bij tien gebouwen ingrepen nodig. Daarvoor is subsidie aangevraagd en die is in twee gevallen toegewezen. Voor de andere acht oude gebouwen moet nog een oplossing worden gezocht. "We zijn wel een paar jaar verder voordat er bij alle locaties ventilatiesystemen zijn waarbij de deuren en ramen niet meer per se open hoeven", verwacht Poede.

Stoken voor de vogeltjes

Bij de openbare basisscholen in de gemeente Aa en Hunze is de ventilatie nu prima voor elkaar, zo laat Jeroen Kleyberg, bestuurder van koepel PrimAH desgevraagd weten. "De basis op onze scholen is mechanische ventilatie. De gemeente heeft daar in 2015 in geïnvesteerd als onderdeel van het project 'frisse scholen'. Daar hebben we gewoon geluk mee."
Extra ventileren met open ramen blijft nodig. "De stookkosten zijn gigantisch. Je stookt voor de vogeltjes", zegt Kleyberg. Hij schat 10.000 tot 20.000 euro meer kwijt te zijn aan stookkosten afgelopen schooljaar. Maar budgettair komt de school op nul uit omdat de school een tijd dicht is geweest en op schoonmaakkosten kon worden bespaard.
Rob Kempers van Viviani, een koepel van Christelijke basisscholen in Emmen, heeft bij wijze van noodgreep een klas gesplitst op een school in Klazienaveen om genoeg frisse lucht te kunnen garanderen. Een school in Schoonebeek wordt voor tienduizenden euro's aangepakt, waarvan dertig procent door het Rijk wordt vergoed. "Als alles zou worden vergoed, dan zou ik alle gebouwen aanpakken."

Hoop op innovaties

Maar zolang er geen extra geld komt uit Den Haag, pakken de scholen alleen de extreme situaties aan. "Wij doen niets. We kunnen niets. Het is een draak van een regeling", zegt bestuurder Bert Dekker van Plateau in Assen. Hij zou het liefst veertig procent van de gebouwen aanpakken.
En hoe moet het dan bij OBS Commissaris Gaarlandt in Nijeveen? Moeten de kinderen daar met de jas in de klas zitten tot 2028, als er een nieuw gebouw is? "Ik hoop het niet. Ik ga ervan uit dat er innovaties komen om ventilatie met minder geld mogelijk te maken", besluit bestuurder Niels Strolenberg.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.