'Drenthe mag in z'n handjes knijpen met de groene erfenis van Roodbaard'

Els van der Laan
Els van der Laan © RTV Drenthe / Sophie Timmer
"Mijn wens is het om nog een keer een grondstructuur voor Assen te maken van de periode rond 1850, en wat we daar nu nog van zien. Want het is wél het verhaal van Assen, dat best voorop liep destijds. Ik denk dat de provincie Drenthe daar ook heel trots op mag zijn", stelt Els van der Laan wanneer we het hebben over 'Roodbaards groene erfenis'.
"Ik ben zelf landschapsarchitect en ik weet wat je aan kennis in huis moet hebben om een ontwerp te kunnen maken; een plattegrond en een terrein in te kunnen meten met beplanting. Ik ben nu met een proefschrift bezig bij de TU Delft, afdeling landschapsarchitectuur. En het is altijd een beetje lastig om te denken: wat heeft hij nou gedaan? Kan ik in de huid van Roodbaard kruipen? Erachter komen wat zijn ontwerpprincipes waren? Hij heeft het niet uit z'n mouw geschud. Hij heeft zijn opleiding als schilder benut om in het terrein te boetseren met grond; glooiingen te maken, laagtes en vijverpartijen. Alsof hij een schilderij maakte", legt Van der Laan uit.
Roodbaard legde tuinen aan voor lust en nut. Niet alleen om in te wandelen. Ik denk dat hij zijn tijd daarmee ver vooruit was.
Landschapsarchitect Els van der Laan
"Na de Franse tijd krijg je, na circa 1815, een hele nieuwe periode. Wel met armoede, werkloosheid en ziektes in de steden, dus zo'n rijke tijd is het niet. Maar men kijkt steeds meer naar een natuurbesef zonder het keurslijf van strakke lanen. In die tijd heeft Roodbaard zich ontwikkeld als tuinman, tuinbaas en hovenier. Tegelijkertijd begint ook een heel nieuw bestuurlijk systeem met bestuurders die zich willen manifesteren. De armere laag kon zich Roodbaard niet veroorloven.

Roodbaard: een pionier

Hoewel, een apotheker laat ook ineens een tuin aanleggen met perken vol groentes en kruiden! Roodbaard legde dus ook tuinen aan voor lust en nut. Niet alleen om in te wandelen, maar ook om prachtige gewassen en kruiden in te kweken. Ik denk dat Roodbaard zijn tijd ver vooruit was. We zijn nu nog steeds bezig met het maken van eetbare tuinen en voedselbossen. Hij deed dat al. Hij onderscheidde zich daar ook in van zijn tijdgenoten."
(tekst gaat door onder de afbeelding)
Fragment Roodbaardtekening Witte Huis, Assen
Fragment Roodbaardtekening Witte Huis, Assen © Drents Archief

Roodbaards tekeningen

"Het leuke van mijn onderzoek is: ik heb me vooral beziggehouden met zijn tekeningen. Die heb ik gefileerd om te zien wat hij daarmee bedoelde. Dan zie je dat hij een heel breed palet had en eigenlijk ook veel meer de nadruk op de nutstuin, de moestuin en de boomgaarden legde. Meer dan op de beplanting. Als er maar voldoende kleur en bladstructuur in de bomen zat, was hij bij wijze van spreken al tevreden. Een mooie zuilvormige populier vond hij heel belangrijk als architectuurelement, maar hij vond die nutsfunctie zeker niet minder belangrijk."
(tekst gaat door onder de afbeelding)
Els van der Laan spreekt op de opening van het gerenoveerde Roodbaardpark in Assen
Els van der Laan spreekt op de opening van het gerenoveerde Roodbaardpark in Assen © RTV Drenthe / Sophie Timmer
Lucas Pieters Roodbaard (1782-1851) was een befaamd en veelgevraagd tuinarchitect in zijn tijd. Voor de rijke en machtige families in het noorden ontwierp hij buitengoederen en stadstuinen. Maar ook parken en een begraafplaats in Leeuwarden. Hij was een pionier in de zogeheten Engelse landschapsstijl, die je kunt omschrijven als schilderachtig en romantisch met ronde vormen, slingerpaadjes en vijvers. In deze vierdelige podcast-serie leren we de 'vrouwen van Roodbaard' kennen: drie deskundigen die zich met leven, werk en erfgoed van Roodbaard bezighouden, en als het even kan, met Roodbaard zelf.
Podcast Drenthe Toen. Afbeelding: de inmiddels gerenoveerde Roodbaardtuin aan de Beilerstraat in Assen.
Podcast Drenthe Toen. Op de foto de inmiddels gerenoveerde Roodbaardtuin aan de Beilerstraat in Assen. © RTV Drenthe / Sophie Timmer
Roodbaards Groene Erfenis - deel 4

'De handtekeningen van Roodbaard'

"Er is een hele mooie kaart van Seidel, van 1825, waar heel veel landschapstuinen op staan, dan zie je eigenlijk dat Drenthe, en zeker ook Assen, opdrachten heeft gegeven aan Roodbaard. Voor de Brink, de gouverneurstuin, volgens mij ook voor het Hertenkamp, en de oude vijver, Boschoord daartegenover en De Eerste Steen. Er loopt ook nog een hele mooie slingerlaan van eiken door het Asserbos, langs de Beilerstraat, voor een deel nog aanwezig. Ik denk dat de gemeente daar echt héél zorgvuldig mee om moet gaan, want dat zijn de handtekeningen van Roodbaard!"
(tekst gaat door onder de afbeelding)
Plattegrond Assen van CF Seidel 1825 bewerkt door Rita Radetzky
Plattegrond Assen, C.F. Seidel, 1825, bewerkt door Rita Radetzky © Drents Archief

Het verhaal van Assen (en Drenthe)

"De regio Eelde-Paterswolde is echt hét parklandschap van Roodbaard, en daarin is het zo uniek. Alleen: het is niet te beleven, want alles staat achter hekken, je kan niet overal in. Wanneer je zijn totale palet zou kunnen beleven, en ook de samenhangende structuur: Ja! Dan heb je een gebied dat uniek is in Nederland! Ik hoop met mijn proefschrift aan te geven wat voor moois hij heeft achtergelaten. In ruimtelijke zin, maar zeker als groen erfgoed." En misschien komt er nog wel meer, want Van der Laan heeft inmiddels aangegeven ook wel zin te hebben in een populair publieksboek over Roodbaards groene erfenis, in het bijzonder over wat er in Assen nog van hem te vinden is.
Het hele gesprek met Els van der Laan wordt uitgezonden in Drenthe Toen op Radio Drenthe, zondag van 12.00-14.00 uur, daarna via uitzending gemist en de podcast.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.