'RIVM verzweeg invloed sector op onderzoek naar gezondheidsrisico's windmolens'

Windpark De Drentse Monden en Oostermoer Windmolen
Windpark De Drentse Monden en Oostermoer © RTV Drenthe / Janet Oortwijn
Het RIVM heeft in rapporten over de gezondheidseffecten van windturbines niet gemeld dat er in onderliggende studies sprake was van belangenverstrengeling. Dat zegt onderzoeker aan de Universiteit Twente Joris van Hoof in het ambtenarenvakblad Binnenlands Bestuur.
Hem viel "de heel positieve toon" op in twee RIVM-rapporten over de gezondheidseffecten van windenergie. In tien procent van de onderzoeken die dienen als basis voor de rapporten kwam Van Hoof vormen van belangenverstrengeling tegen die het RIVM niet meldde.
"Wij onderzoekers moeten melden wanneer er sprake is van belangenverstrengeling", zegt Van Hoof in het NOS Radio 1 Journaal. "Het is in veel gevallen ook geen probleem als er onderzoek door de sector wordt betaald."

Glad ijs

"Maar je begeeft je op glad ijs als onderzoek naar gezondheidseffecten wordt gefinancierd door de industrie", zegt Van Hoof die expert is op het gebied van onderzoeken naar leeftijdsgebonden producten. Hij heeft in die rol vaker te maken gehad met belangenverstrengeling in onderzoeken. "Uit onderzoeken naar andere sectoren, zoals de medicijn-, alcohol- of tabaksindustrie, blijkt ook dat die resultaten soms gekleurd kunnen zijn en dat negatieve resultaten niet gepubliceerd worden."
Van Hoof ziet dat een groeiende groep artsen zich zorgen maakt over de negatieve gezondheidseffecten van windturbines, maar heeft daar bij het RIVM niets over teruggezien. De rapporten worden door veel regionale bestuurders gebruikt als basis voor de besluitvorming over de plaatsing van windturbines. Van Hoof stelt dat er gesproken moet worden over "de reikwijdte van de lobby van de sector in een politieke discussie".
Het is gebruikelijk dat rapporten worden beoordeeld door wetenschappers. Die kunnen met aanbevelingen en voorstellen voor aanpassingen komen. Bij een van de rapporten waren twee reviewers betrokken. Volgens Van Hoof was een van die twee beoordelaars op dat moment werkzaam voor de energie-industrie. Van de tweede kon hij dat niet met zekerheid vaststellen, "maar het is wel zeker dat zij voor de industrie had gewerkt en er wellicht nog steeds banden mee onderhield".

Reactie RIVM

Het RIVM was in het NOS Radio 1 Journaal niet bereikbaar voor commentaar. In het artikel van Binnenlands Bestuur zegt het RIVM zich niet "te kunnen vinden in de conclusies" van Van Hoof. "RIVM volgde bij de uitvoering van het onderzoek standaard internationale protocollen, die de wetenschappelijke kwaliteit waarborgen. Daartoe behoort ook dat geen artikelen worden uitgesloten die een belangenverstrengeling rapporteren of die (mede)gefinancierd worden vanuit het bedrijfsleven."
Het instituut zegt "gewekte suggestie niet te delen" dat financiering door de overheid, een marktpartij of de branche zou leiden tot voor de sector gunstige resultaten.
Ook verwerpt het RIVM het idee dat de beoordelaars verborgen belangen zouden hebben. De twee professoren zijn volgens het instituut vooraanstaande adviseurs en experts op het gebied van omgevingsgeluid, waaronder van windturbines. "De beoordelaars hebben commentaar gegeven op feitelijke onjuistheden, leesbaarheid, onvolledigheden en onduidelijkheden en geen invloed gehad op de conclusies in het rapport."

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.