Wat gebeurt er met de ontdekte Bentheimerpoort?

Hier stond vroeger de poort naar Coevorden en daarmee eigenlijk heel Noord-Nederland
Hier stond vroeger de poort naar Coevorden en daarmee eigenlijk heel Noord-Nederland © RTV Drenthe/Dylan de Lange
Coevorden wil de ontdekte, historische fundering van de Bentheimerpoort graag behouden en laten terugkomen in het straatbeeld. Daarvoor heeft het college iets meer dan een miljoen euro nodig. Vanavond besluit de gemeenteraad of ze dat geld beschikbaar stelt.
Bij het bouwklaar maken van de grond aan de kop van de Bentheimerstraat werden in 2018 en 2019 de restanten gevonden van de historische Bentheimerpoort. Het gaat om de gemetselde, bakstenen fundering van de poort, zo'n drie meter onder de grond. Op de plek van de vondsten zijn twee appartementencomplexen gepland, aan weerszijden van de straat. Precies boven de poortfunderingen.

Bouwplannen aangepast voor de poort

In overleg met de projectontwikkelaar wil de gemeente de poort op een mooie manier terug laten komen. De bouw werd stilgelegd en de plannen aangepast. Ontwerpbureau Caspar Conijn uit Amsterdam, dat in Coevorden ook het Arsenaal heeft heringericht, boog zich over de invulling van het straatbeeld. Door vitrines in de gevels moeten de funderingen zichtbaar zijn voor voorbijgangers. De hele poort herbouwen zou volgens de gemeente te basaal worden en een kleine poort zou het verkeer in de weg zitten.
Historicus Gerrit Kleis benadrukt het belang van de Bentheimerpoort voor de stad Coevorden: "In de middeleeuwen stonden er drie poorten in de vestingstad Coevorden. Je had de Friese Poort, de Drentse Poort en de Bentheimerpoort. De laatste is omstreeks 1620 gebouwd en was qua ligging het belangrijkst. Het was de zuidelijke doorgang naar de stad, maar hij hield ongewenste lieden natuurlijk ook buiten. Om tien uur 's avonds ging de poort op slot en als het al donker was moest je via een speciaal deurtje naar binnen."
Toen de vesting Coevorden in 1850 werd opgeheven, was de poort niet meer nodig. "Toen is men in 1870 begonnen om de poorten te slopen", vertelt Kleis. "Daar is nog een jonge metselaar bij omgekomen, die een dak op zijn hoofd kreeg. Nu is alleen de fundering nog over van de poort. We wisten wel ongeveer waar we het konden tegenkomen."
Kleis hoopt dat Coevorden zuinig met de restanten omgaat: "Dat juich ik bijzonder toe. De stad moet het hebben van historie en toerisme. Die twee gaan hand in hand. Hier moet je gebruik van maken. Mensen kunnen wel de verhalen over vroeger lezen, maar iets tastbaars spreekt veel meer aan."
Wethouder Jeroen Huizing: "Coevorden is een stad van historie. Daar onderscheiden we ons in. De afgelopen jaren hebben we daar ook op ingezet met onder meer de bastions, het kasteel en de gevels en puien in de winkelstraten. Dat hebben we veelal zelf gebouwd, maar deze vondst van de Bentheimerpoort is iets anders: dat is originele historie. Dat maakt dit zo uniek."

Poort naar Noord-Nederland

"De Bentheimerpoort was niet alleen de poort naar Coevorden, maar ook naar Drenthe", vervolgt Huizing. "Iedereen die toen naar Noord-Nederland reisde, moest door deze poort. Daarom willen we dit graag laten zien."
De gemeente wil de fundaties van de oude poort laten zien door vitrines
De gemeente wil de fundaties van de oude poort laten zien door vitrines © projectontwikkelaar Jeroen Hoekstra
Kosten van het hele plan? 1.020.000 euro. Daarvan nemen de aanpassingen van de bouwplannen het grootste deel in beslag: 745.000 euro. De ontwerpkosten bedragen ruim twee ton. Het totale krediet moet uit de algemene reservepot van de gemeente komen, maar de raad moet daarvoor groen licht geven. Die had liever gezien dat de gemeente niet meteen zelf opdraait voor het hele bedrag.

Nog geen toezeggingen van Provincie

De gemeente is vanaf de eerste vondst in gesprek met Provincie Drenthe over het behoud van de Bentheimerpoort. Door de provincie is aangegeven dat de gemeente moet proberen om de oude poort te behouden. Of er ook daadwerkelijk een financiële provinciale bijdrage komt, is nog niet bekend. Daarover is nog overleg tussen gemeente en provincie. De raad had graag gezien dat er al een toezegging zou zijn.
"Wij zijn voor het zichtbaar maken van de Bentheimerpoort, maar niet voor dit geldbedrag", vertelt Ton Soppe, raadslid van de grootste partij Belangen Buitengebied Coevorden. "Het blijft ontzettend vreemd dat wij eerst moeten tekenen voor dit bedrag, en dat daarna de provincie over de brug komt. Ik begrijp dat de provincie ook voor historie is. Laten ze zich dan uitspreken hierover. Ik hoop dat de wethouder ons in de vergadering mee kan nemen in het subsidieverhaal van de provincie."
De Bentheimerpoort vanaf de Bentheimerstraat gezien
De Bentheimerpoort vanaf de Bentheimerstraat gezien © Ir. H. Brand/Collectie Gerrit Kleis
Wethouder Huizing (CDA) geeft aan dat er eerst een goed ontwerp moest liggen, voordat er überhaupt voor een subsidie aangeklopt kon worden. "Het liefst was ik ook met toezeggingen naar de raad gegaan. Laten we als Coevorden onze ambitie tonen. Ik ga er vanuit dat vervolgens een deel van de kosten door derden gedekt wordt." De gemeente geeft aan in gesprek te zijn met de provincie over een financiële bijdrage. Daarnaast kijkt het met de projectontwikkelaar of de bijdrage aan hem verlaagd kan worden.
Het CDA verbindt daar vanavond met een in te dienen motie een bedrag aan. De partij roept Huizing op om tenminste 350.000 euro los te krijgen bij derden, waaronder de Provincie Drenthe. Dan gaat ze akkoord met het raadsvoorstel van ruim een miljoen euro.
De Bentheimerpoort vanaf de overkant van de gracht, geflankeerd door de wallen
De Bentheimerpoort vanaf de overkant van de gracht, geflankeerd door de wallen © Ir. H. Brand/Collectie Gerrit Kleis
Indien de raad tegen de plannen van de gemeente stemt, mag projectontwikkelaar Jeroen Hoekstra uit Dalerveen doen wat hij wil met de fundering van de Bentheimerpoort. De archeologische onderzoeken zijn inmiddels afgerond en de restanten zijn vrijgegeven. Dan zou hij bijvoorbeeld de ruimte kunnen gebruiken voor extra parkeerplekken in de te bouwen parkeergarage. Toch hoopt hij dat de raad het geld beschikbaar stelt: "De gemeente en ik zijn al vanaf het begin in goed overleg over de vondsten", zegt Hoekstra. "We hebben mooie plannen gemaakt en ik hoop dat die door kunnen gaan."
Als de raad het geld niet beschikbaar stelt, is de gemeente alsnog veel geld kwijt aan tot nu toe gemaakte kosten voor bijvoorbeeld het stilleggen en aanpassen van de bouwplannen van de ontwikkelaar. Ook de bouwkosten zijn in de tussentijd flink gestegen. Bovendien bestaat dan de kans dat de restanten van de historische Bentheimerpoort voorgoed verdwijnen.
Vanavond beslist de gemeenteraad over het beschikbaar stellen van 1.020.000 euro voor het behouden en zichtbaar maken van de fundering van de Bentheimerpoort.
Wat gaat er gebeuren met de Bentheimerpoort?

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.