Bewoners proeftuin Lariks Assen lopen nog niet warm voor warmtenet

In Lariks-West wil de gemeente Assen vierhonderd woningen van het aardgasnet afhalen en op een warmtenet aansluiten dat met opgewarmd water uit de Vaart wordt gevuld. Assen krijgt voor deze landelijke proeftuin ruim 4,6 miljoen euro aan rijksgeld.

Het miljoenenproject van de gasloze proeftuin loopt sinds 2019, met de bedoeling de buurt Beek en omliggende straten nog voor 2030 van het gas af te halen. Het komende jaar moet een keuze gemaakt worden: gaat de proeftuin er komen of niet? Hier zitten nog veel haken en ogen aan, zo staat in het tussenrapport.

Tot nu toe is er door Assen al 780.000 euro aan dit proefproject besteed. Een groot gedeelte van dit rijksgeld is gebruikt voor de voorbereiding, burgerparticipatie, communicatie over het project en onderzoek. Eerder dit jaar liet een haalbaarheidsonderzoek van de gemeente zien dat een warmtenet financieel mogelijk is. In het meest ongunstige geval is er, ondanks 4 miljoen rijkssubsidie, een tekort van 1,4 miljoen euro op alle kosten. Wie dit tekort in dit scenario moet betalen is niet bekend. In het meest positieve scenario wordt er een miljoen euro bespaard.

Ook technisch is het plan haalbaar. Er is voldoende warmte beschikbaar in het oppervlaktewater van de Vaart. Ook de bodem vormt geen belemmering om warmte uit het water te halen en het systeem heeft weinig impact op de leefomgeving en het ruimtegebruik.

De gemeente heeft een enquête onder de bewoners gedaan en er zijn verschillende gesprekken gevoerd. Hieruit blijkt dat een deel van de bewoners voor het project open staat, maar het overgrote deel is kritisch. Zo is er meer inzicht nodig in de kosten en is er behoefte aan een garantstelling voor het geval het geen succes blijkt te zijn. Het is lastig te peilen hoeveel bewoners aan het project willen deelnemen zonder een afgerond plan. Er heerst voornamelijk de houding: eerst zien, dan geloven.

In de gesprekken met de gemeente laten bewoners weten dat ze wel willen investeren in verduurzaming van hun woning. Maar als het langere termijn investeringen zijn dan haken de mensen af. Ze willen snel resultaat zien van hun investeringen.

De gemeente wil dat de kosten van een gasloze woning voor de bewoners 'niet meer dan anders' zijn. Dat is een belangrijk punt in de tussenrapportage. De gemeente weet dat dit gemakkelijker klinkt dan dat het is. Elke bewoner is namelijk anders en heeft een andere portemonnee. De gemeente heeft de voorkeur om met een algemeen aanbod voor iedereen te komen. Er is op dit moment nog geen besluit genomen over het financiële aanbod aan de bewoners.

Bewoners hebben verschillende financiële opties voor eventuele investeringen in een duurzamer huis. Zo kunnen ze spaargeld gebruiken, de hypotheek of een persoonlijke lening aangaan. Maar de overheid wil graag dat alle huishoudens kunnen verduurzamen en heeft daarvoor de Energiebespaarhypotheek ontwikkeld. Dit is een nieuwe manier van financieren binnen het Warmtefonds, waardoor ook investeringen voor lagere inkomens mogelijk worden. Gemeentes hebben wijken kunnen aandragen die als eerste van dit fonds gebruik mogen maken. In Assen zijn dat de proeftuin Lariks en de startwijk Kloosterveen.

Maar zover is het nog lang niet. Wethouder Karin Dekker (GroenLinks) heeft nu eerst extra geld nodig van de gemeenteraad voor voortzetting van de gasloze proeftuin. Ze wil bijna 3 ton, dat gedekt moet worden uit de toegezegde rijksbijdrage van 4,6 miljoen euro voor een gasloos Lariks-West.

Tot nu toe is er al zo'n 8 ton sinds 2019 opgemaakt aan voorbereidingen voor de proeftuin. De kosten lopen met dit nieuwe krediet op tot over de één miljoen euro, terwijl het nog niet zeker is of het collectieve warmtenet ook daadwerkelijk wordt doorgezet.

In november had Dekker eigenlijk al dringend geld nodig, omdat ze tegen een tekort aanliep in de proeftuin. Ze zou niet verder kunnen met geplande keukentafelgesprekken met wijkbewoners, zo waarschuwde ze, als er niet snel extra geld op tafel kwam. Maar verschillende raadsfracties wilden eerst de voortgangsrapportage afwachten. Zo zijn ze benieuwd waar het geld al aan is besteed en waar het in de toekomst nog voor nodig is.

Een belangrijk gedeelte van het extra geld zal ingezet worden voor een goede communicatie met de bewoners. De gemeente heeft geleerd van de toestand eerder dit jaar rond startwijk Kloosterveen. Daar verzetten veel bewoners zich tegen een gasloze wijk met vooral warmtepompen.

De gemeente is van plan om begin volgend jaar een bijeenkomst in Lariks-West te organiseren om bewoners te informeren over de tussenresultaten, de vervolgstappen en de rol van bewoners hierin. Ook wil de gemeente meer zichtbaar zijn in de buurt, bijvoorbeeld met een informatiepunt waar bewoners terecht kunnen om informatie te krijgen en zorgen en wensen te bespreken.

Daarbij komt ook nog dat een klein deel van de woningen in Lariks-West particulier verhuurd worden. Bewoners van deze huurhuizen hebben geen directe invloed op aansluiting op een warmtenet, omdat de verhuurder hierover beslist. Maar deze verhuurders zijn via de bewoners voor de gemeente lastig te bereiken. Deze groep vraagt om een aparte aanpak.

Op donderdag 13 januari bespreekt de Asser gemeenteraad de resultaten van de gasloze proeftuin Lariks-West tot nu toe, en het beschikbaar stellen van een nieuw krediet van bijna 3 ton. Een week later valt er een definitief besluit.