Drenthe Toen podcast: De domeneer van Turfland, het cachot van Klazienaveen

In de nazomer van 2021 was de 'Domeneer van Turfland' het thema van de historische wandeling van de Stichting Historisch Klazienaveen. De gelijknamige podcast van het radioprogramma Drenthe Toen vertelt het verhaal van deze dominee, Willem de Weerd. We volgen de ´Domeneer van Turfland´, Willem de Weerd, op zijn voettocht richting Klazienaveen Noord.

Begin vorige eeuw arriveert hij daar, jong en vol zendingsdrang. In het arme turfgebied is het enthousiasme voor zijn preken niet groot, de veenarbeiders vinden hem 'te fijn' en zijn kruistocht tegen de alcohol wordt al helemaal niet gewaardeerd. Jans Jagt van Historisch Klazienaveen voorziet ons tijdens de wandeling langs de route van de dominee van tekst en uitleg.

"Er waren veel ongeregeldheden in deze prille veenkolonie. Scholten, de grootindustrieel die hier de ontginningen aanstuurde, vroeg Den Haag om handhavers van recht en orde. Er was veel sociale onrust, er werd veel gedronken en ook veel gesmokkeld. Hij kreeg zijn zin, er kwam een marechaussee-eenheid naar Klazienaveen, maar wel op voorwaarde dat Scholten zelf de kazerne moest bouwen", aldus Jagt. Hij vertelt dat het kazernegebouw zelf zo mooi wit is, omdat de stenen waaruit het werd opgetrokken van een afgebrand fabrieksgebouw van Scholten afkomstig waren: "Geen gezicht, die geblakerde stenen. Dat moest dus wel verdwijnen onder een witte pleisterlaag."

Het schuurtje naast de voormalige marechausseekazerne deed ooit dienst als cachot. "Hier hebben er heel wat opgesloten gezeten, in afwachting van hun transport naar Assen, waar het gerecht zich verder met hen zou bezig houden." De deur wordt door de eigenaar van het pand, de heer Klaasen, voor ons geopend. De cel is zo´n 2,5 bij 2,5 meter. "Geen pretje om hier te zitten", constateert Jagt: "Zes vierkante meter. Een klein raam met zware tralies, een brits, verder niks."

De marechaussee had de bewaking van de grens in portefeuille, maar ook de samenwerking met en ondersteuning van de politie. Jagt: "Dat gebeurde bijvoorbeeld bij de veenstakingen, in 1921. Op 8 maart trok er een grote groep arbeiders vanuit Zwartemeer naar Klazienaveen. Toen heeft de marechaussee een aantal keer in de lucht geschoten en een aantal stakers opgepakt en opgesloten in het cellenblok van de kazerne."

De wandeling met Jans Jagt voert behalve langs de voormalige marechaussee kazerne naar de Tweede Sluis waar de turfschippers destijds in opstand kwamen tegen de hoge schutgelden en langs door Scholten gebouwde bakstenen woningen voor zijn veenbazen.

In deze podcast-en radioserie 'De domeneer van Turfland' maken we in zeven afleveringen kennis met de bevlogen dominee en met het gebied waar hij destijds woonde. Deze vierde aflevering is te beluisteren in het radioprogramma Drenthe Toen, dat zondag 16 januari wordt uitgezonden tussen 12.00 en 14.00 uur. En uiteraard in de podcast en via Programma Gemist op deze website.