Vorming landsdeel Noord

ASSEN - Een grote meerderheid van de landelijke partijen wil geen fusie afdwingen van Drenthe, Groningen en Friesland. dat bleek tijdens het noordelijke verkiezingsdebat op 27 mei 2010 in Groningen.
Als het topambtenaren ligt komt er een einde aan het bestaan van de provincie Drenthe. Het kabinet heeft eind maart 2010 rapporten van 20 werkgroepen aangeboden aan de Tweede Kamer. De rapporten bevatten een breed scala aan varianten waarmee op 20 beleidsthema's geld bespaard kan worden. Het voorstel is om onder andere flink in te grijpen in de huidige bestuurslagen.
Varianten
Er worden twee varianten voorgesteld om ons land efficiënter en effectiever te besturen. In de eerste variant houden alle provincies op te bestaan. Ze maken plaats voor 25 tot 30 grote gemeenten. In het plan wordt voorgesteld om alle twaalf Drentse gemeenten samen te voegen tot 1 grote gemeente op de schaal van de huidige provincie. Drenthe en Zeeland zijn de enige twee dunbevolkte regio's waar een fusie beperkt blijft tot de huidige provinciegrenzen. De waterschapstaken gaan over naar die nieuwe grote gemeenten.
In een tweede variant blijven er in Nederland 5 tot 8 provincies bestaan met daaronder 100 tot 150 gemeenten van minimaal 40.000 inwoners. De provincie houden taken op het gebied van cultuur, ruimte en economie. In dat plan worden de drie noordelijke provincies samengevoegd. De waterschappen zouden kunnen blijven bestaan of de taken worden verdeeld over rijk, provincies en gemeenten.
Rel
Het samenvoegen van de drie noordelijke provincies tot een landsdeel Noord is voor de drie noordelijke provincies altijd onbespreekbaar geweest. ter verdediging wordt steeds weer gewezen op de prima samenwerking die er zou bestaan. Vooral in Friesland roept het idee veel emoties op. Een mooi voorbeeld was de verontwaardigde reactie eind maart op vermeende uitspraken van de Drentse Commissaris van de Koningin Jacques Tichelaar. Die bracht tijdens een presentatie van de noordelijke provincies in Brussel tegenover een Friese journalist de vorming van een noordelijk landsdeel ter sprake. Het Friese CDA stelde dan ook direct schriftelijke vragen.
Het Friesch Dagblad citeerde Tichelaar, die zou hebben gezegd dat 'de oude bestuurlijke grenzen hier en daar de voortgang van de Noordelijke economie belemmeren'. De plannen voor een fusie liggen volgens Tichelaar al klaar, mocht Den Haag daartoe besluiten. Sinds de uitspraken van Tichelaar poogt de Friese Commissaris volgens het Friesch Dagblad de scherven van Tichelaar op te vegen en de gemoederen te sussen. Jorritsma zou in allerijl een sms'je gestuurd hebben naar al zijn contacten, waarin hij zegt dat hij de uitspraken van Tichelaar ver van zich werpt.
Geen plan
Ook verscheen er een gezamenlijk persbericht (dat alleen naar de Friese media werd gestuurd). 'De noordelijke Commissarissen zijn niet met plannen bezig om Fryslan, Groningen en Drenthe samen te smelten tot een Landsdeel Noord.' Volgens dat persbericht heeft het Friesch Dagblad in een lift met Tichelaar gesproken. Tichelaar daarover: 'Ik heb daar alleen gezegd dat we als provincies op meer punten willen samenwerken. waar mogelijk moeten we daarbij over grenzen heen stappen. Maar ik heb nooit gezegd dat we één landsdeel Noord willen vormen, want dat willen we niet.'
Partijen
Tijdens het noordelijke lijsttrekkersdebat - zonder Geert Wilders van de PVV - was 27 mei geen draagvlak voor een fusie van de drie noordelijke provincies. Alleen GroenLinks en D66 zijn voor een ingreep in de bestaande bestuurslagen, omdat er nu te veel zouden zijn, wat de daadkracht bemoeilijkt. Zowel Mark Rutte (VVD) als Job Cohen (PvdA) zijn niet tegen een fusie, maar alleen als daar in het noorden voldoende draagvlak voor is. Volgens Cohen moet je al dat bestuurlijke gedoe niet van bovenaf opleggen. Ook Rutte wees op de noodzaak van voldoende draagvlak en vindt samenwerking belangrijker. Volgens André Rouvoet (ChristenUnie) is er geen reden voor een fusie, dat is een oplossing waar nog het probleem bij gezocht moet worden. En ook CDA-lijsttrekker Jan Peter Balkenende koos nadrukkelijk voor de provincies hoe ze nu zijn, al vindt het CDA de situatie in de randstad niet vergelijkbaar.
Toenmalige PvdA-gedeputeerde Weggemans bepleitte in juni 2006 één noordelijke provincie onder één gekozen bestuur. Het opheffen van provincies en het samenvoegen van gemeenten naar Deens voorbeeld is dé inzet van D66 bij de verkiezingen voor de Tweede Kamer. Lijsttrekker Pechtold: ' De identiteit van Friesland kan prima bestaan zonder dat in Leeuwarden een bestuur zit dat apart over dingen gaat.' Zelfs de Friese gedeputeerde Galama sloot in februari 2009 gesprekken met Groningen en Drenthe over een 'landsdeel Noord-Nederland' niet langer uit. Het Drentse CDA-statenlid Sietse de Jong toonde zich toen ook voorstander. De Partij voor het Noorden wil dat een commissie de vorming van één noordelijk landsdeel onderzoekt. VVD-statenlid Berthold Ziengs sprak zich op 27 maart 2010 in Cassata uit voor een fusie.
Hoogleraar Engels
De vorming van één grote randstadprovincie zal ook leiden tot fusies van provincies in de rest van het land, voorspelt hoogleraar Hans Engels uit Paterswolde, tevens senator van D66. Hij pleit al jaren voor de vorming van een landsdeel Noord-Nederland en ook zou hij het toejuichen als het Samenwerkingsverband Noord-Nederland zou worden opgeheven. Engels heeft een duidelijke voorkeur voor de variant waarbij Drenthe opgaat in een noordelijk landsdeel. Want Drenthe, Friesland en Groningen werken nu toch al veel samen en dat kan nog een stuk beter, zegt Engels.
VNO-NCW
De Sociaal Economische Raad en VNO-NCW Noord hielden al eerder een pleidooi voor één noordelijk landsdeel met de naam Friesland. 'Alleen door drie kleine provincies als Groningen, Friesland en Drenthe samen te voegen, kun je slagvaardig optreden. 'Een bevestiging van onze visie', zegt dan ook directeur Lambert Zwiers van VNO-NCW Noord. 'Deze variant is minder ingrijpend, laat het huis van Thorbecke in stand en heeft als voordeel dat we er morgen mee kunnen beginnen.'
VNO-NCW Noord maakt zich hard voor één noordelijke provincie en 15 tot 20 gemeenten in het Noorden. 'Deze cijfers passen perfect in het plaatje van het voorstel van de commissie-Kalden', aldus Zwiers. Met 1,7 miljoen inwoners vertegenwoordigt het Noorden ongeveer elf procent van Nederland. VNO-NCW Noord roept de politieke partijen op het voorstel van de commissie op te pakken.
VDG
De provincie wil eerst de voorstellen beter bestuderen voordat zij met een reactie komt. Wat betreft Cees Bijl, voorzitter van de Vereniging Drentse Gemeenten is de optie van een grote gemeente Drenthe niet echt realistisch. Hij is meer een voorstander van het verdelen van de taken van de waterschappen tussen provincie en gemeenten. Ook het opgaan van Drenthe in een noordelijk landsdeel gaat hem nog een stap te ver.
VNG
De provincies moeten als bestuurslaag verdwijnen. Dat stelt een commissie op 8 juni 2010 in een rapport dat op verzoek van de Vereniging van Nedelandse Gemeenten is geschreven. Het rapport is gepresenteerd op het jaarcongres in Leeuwarden. Volgens commissievoorzitter Roger van Boxetl moeten we toe naar een simpeler bestuurd Nederland. De commissie pleit ervoor om binnen tien tot twaalf jaar het aantal bestuurslagen terug te brengen naar drie: europa, rijk en regiogemeenten.
Onvermijdelijk
De burgemeester van Heerenveen noemde een fusie van de drie provincies 'onvermijdelijk'. Zijn collega van Smallingerland vindt een fusie nu nog niet haalbaar, maar op termijn wel. Volgens burgemeester Bert Middel zijn de onderlinge overeenkomsten tussen de provincies groter dan de 'vaak opgeklopte verschillen'. Maar nu is er nog te veel 'onderlinge animositeit'. De gevoeligheden en competentiegeschillen zijn 'nog te heftig' en er wordt 'te weinig gerelativeerd'.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.