Archief voor Dummies: bevolkingsregister doorpluizen loont

Ferry Sieders en zijn grootvader
Archiefmedewerker Ferry Sieders is op zoek naar meer details over het leven van zijn opa. © RTV Drenthe/Lydia Tuijnman
Behalve de burgerlijke stand en de doop-, trouw- en begraafboeken, zijn er nog meer bronnen die je kunt gebruiken om informatie te vinden over het leven van je voorouders. De bevolkingsadministratie is voor de 19e en 20e eeuw een belangrijke bron, vertelt archivaris Ferry Sieders in de cursus Archief voor Dummies van het radio-programma Drenthe Toen.
In de afleveringen 9, 10 en 11 van de cursus Archief voor Dummies leren we hoe we kunnen zoeken in de bevolkingsarchieven. Ferry Sieders van het Drents Archief: "Na de volkstelling van 1849 besloot men bevolkingsgegevens te blijven verzamelen en bij te houden. Elke gemeente legde bevolkingsregisters aan, waarin de registratie-eenheid het woonadres of het gezin was."
Een behoorlijk aantal gemeenten was al eerder begonnen met het aanleggen en bijhouden van een bevolkingsregister. De voormalige gemeente Gieten is één van de Drentse gemeenten waar al eerder registers bestonden. Deze oudere bevolkingsregisters geven bijna altijd slechts een momentopname van de bevolking. Verhuizingen en dergelijke werden na het aanleggen niet bijgehouden.

Alles op één kaart

Sieders: "In 1920 kregen de gemeenten toestemming om het bevolkingsregister op een kaartsysteem over te brengen, waardoor veranderingen makkelijker konden worden verwerkt. Dat ging op de gezinskaarten, alfabetisch op naam van het gezinshoofd. De geboorte-, huwelijks-, overlijdens- en vertrekgegevens van alle gezinsleden staan bij elkaar op één blad of kaart. In 1938 werd dit systeem vervangen door persoonskaarten, dus een registratie per individu."
Bevolkingsregister
Een bijzonder bevolkingsregister was het dienstbodenregister. Hier werd het personeel genoteerd, met geboorteplaats, -datum en burgerlijke staat. © Drents Archief

Rijke bron

Archivaris Sieders prijst de bevolkingsregisters aan als een rijke bron: "Gerangschikt per wijk en vervolgens per straat vind je daar een schat aan gegevens. Het geslacht, de geboortedatum en -plaats, de kerkelijke gezindheid, de burgerlijke staat en het beroep, de relatie van elke bewoner tot het gezinshoofd, de huwelijksdatum van het gezinshoofd, de datum waarop men op een adres is komen wonen, de verhuisdatum en het nieuwe adres en soms de overlijdensdata van de bewoners."
Jammer genoeg zijn ook de bevolkingsregisters niet perfect, stelt Sieders: "Huisnummers kwamen niet overeen met kadastrale nummers en wisselden regelmatig. Er werd vaak maar één beroep ingevuld, terwijl veel mensen vroeger meer middelen van bestaan hadden. Als zich veranderingen voordeden, zoals bijvoorbeeld verhuizingen, werden die ook in het bevolkingsregister genoteerd."
14/03 Drenthe Toen Podcast Archief voor dummies deel 9 10 en 11

Zoektip van de archivaris

De Drentse bevolkingsregisters zijn te vinden op alledrenten.nl. Je kunt zoeken op naam,de scans zijn gratis te downloaden. Let op: de bevolkingsregisters die destijds door de ambtenaar al alfabetisch zijn bijgehouden, zijn niet te vinden via het zoekveld op alledrenten.nl! Je moet hiervoor naar de knop 'Bladeren door bronnen'. Daar vind je een overzicht van alle Drentse bevolkingsregisters en kun je zien of de registers van een bepaalde gemeente op naam doorzoekbaar zijn. Zo niet, dan moet je de scans doorbladeren totdat je de juiste naam gevonden hebt.

Drenthe Toen en Podcast Archief voor Dummies

Archief voor Dummies is het resultaat van een samenwerking tussen het Drents Archief en RTV Drenthe. Nieuwe afleveringen van de cursus Archief voor Dummies worden uitgezonden in het radioprogramma Drenthe Toen, iedere zondagmiddag tussen 12.00 en 14.00 uur en zijn daarna via de podcast en uitzending gemist te beluisteren. Op de facebookpagina van het Drents Archief is elke week een nieuw Archief voor Dummies instructiefilmpje te zien.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.