Geheimzinnige man op tabaksdoosje blijkt de bakkersnecht Veenker

Doosje
Tabaksdoosje, voorzijde © RTV Drenthe/Lydia Tuijnman
De zoektocht van het programma Drenthe Toen -wie is de man op deze foto?- leek dood te lopen. Maar er is een onverwachte wending. Een tipgever meldt telefonisch dat de foto een portret van bakkersknecht Henny Veenker is. Kennelijk is het tabaksdoosje waar de foto op prijkt, speciaal voor hem gemaakt. Helaas blijkt de maker van het doosje uit Museum Collectie Brands niet te achterhalen.
(Tekst gaat door na de foto)
Tabaksdoosje
Achterzijde tabaksdoosje, met initialen © RTV Drenthe/Lydia Tuijnman

Archieven Emslandkampen

De tabaksdoos wordt besproken in het radioprogramma Drenthe Toen, als onderdeel van een wekelijks terugkerende serie over voorwerpen uit het museum in Nieuw Dordrecht. In het doosje ligt een briefje. Daarop staat te lezen: 'Henny Veenker, bakkersknecht in Nieuw-Schoonebeek, in de oorlog trok hij over de grens om de Emslandkampen te voorzien van brood. Een Russische krijgsgevangene heeft voor hem een tabaksdoos gemaakt van aluminium van neergestorte of neergeschoten vliegtuigen'.
De tekst van het briefje roept vragen op. Wie is de man op het vervaagde fotootje op de voorkant van het doosje? Wie maakte het? En waarom? De redactie benadert bedrijfsleider Martin Koers van het Duitse Herinneringscentrum Esterwegen, het doosje zou immers afkomstig zijn van een gevangene in één van de Emslandkampen.
Lydia Tuijnman van Drenthe Toen: "Koers gaf ons wel een kans en vroeg om foto's van het doosje. Hij zei dat Kamp Esterwegen beschikt over een uitgebreide database van de mensen die destijds in de kampen zijn vastgehouden en sloot niet uit iets te kunnen vinden op basis van de initialen en de andere inscripties."

Ruilmiddel of tegenprestatie

Na een speurtocht in de archieven meldt Koers zich terug met een teleurstellende mededeling: "Helaas bieden de inscripties op het tabaksdoosje niet genoeg houvast om het met zekerheid aan een bepaalde krijgsgevangene toe te kunnen schrijven." Koers zegt ook dat dit soort blikken doosjes zeer zelden in verband wordt gebracht met Russische krijgsgevangenen: "De bij ons bekende exemplaren stammen óf van gevangenen uit concentratiekampen, óf uit Noord-Afrikaanse strafkampen, óf van Noord-Afrikaanse soldaten die in Franse krijgsdienst waren en als krijgsgevangene tijdelijk in een Emslandkamp waren ondergebracht."
Russische krijgsgevangenen vervaardigden doorgaans ander handwerk. Kunstig versierde doosjes van bast, of vlechtwerk: mandjes van stro."
Martin Koers
doosje
Een doosje uit gevlochten stro, meer gebruikelijk handwerk van Russische krijgsgevangenen © Museum Collectie Brands

Dood spoor

Russische krijgsgevangenen vervaardigden doorgaans ander handwerk, aldus Martin Koers: "Kunstig versierde doosjes van bast, of vlechtwerk: mandjes van stro. Maar het is ook niet honderd procent uit te sluiten dat een Russische krijgsgevangene toch dit doosje gemaakt zou kunnen hebben, als ruilmiddel of tegenprestatie voor levensmiddelen." De zoektocht lijkt op een dood spoor te zitten.
Maar Marianne Bakker van Museum Collectie Brands ontvangt afgelopen dinsdag een telefoontje van een zekere Wynand Platzer. Hij belt het museum naar aanleiding van de oproep in het radioprogramma. Platzer vertelt dat hij de zoon is van de bakker waar Henny Veenker destijds werkte. De inmiddels 92-jarige bakker herkende zijn knecht onmiddellijk.

Kadootje

Marianne Bakker van Museum Collectie Brands had vooraf geen hooggespannen verwachtingen: "Het was echt een speld in een hooiberg. Dat we nu een naam hebben bij het portret is echt een kadootje. Het doosje is dus kennelijk speciaal voor de bakkersknecht Henny Veenker gemaakt. Dat we de maker van het doosje waarschijnlijk nooit zullen achterhalen is jammer, maar het was te verwachten. Ook weten we dus niet van wie de initialen op de achterkant, HBE, zijn. Maar alles met elkaar heeft deze zoektocht echt iets moois opgeleverd."

Drenthe Toen

Het gesprek met Marianne Bakker is terug te luisteren via Programma Gemist op deze site, in de uitzending van Drenthe Toen van 13 maart jongstleden.

Heb je een nieuwstip, nieuwe informatie óf heb je een foutje gespot? Stuur een bericht, foto of filmpje via WhatsApp of mail de redactie.